دانلود مقاله-تحقیق-پروژه-کارآموزی

مرجع کامل خرید و دانلود گزارش کار آموزی ، گزارشکار آزمایشگاه ، مقاله ، پروژه و پایان نامه های کلیه رشته های دانشگاهی

دانلود مقاله-تحقیق-پروژه-کارآموزی

مرجع کامل خرید و دانلود گزارش کار آموزی ، گزارشکار آزمایشگاه ، مقاله ، پروژه و پایان نامه های کلیه رشته های دانشگاهی

مقاله بررسی کارآفرین‌ها و کارآفرینی در صنعت

مقاله بررسی کارآفرین‌ها و کارآفرینی در صنعت در 40 صفحه ورد قابل ویرایش
دسته بندی علوم انسانی
بازدید ها 1
فرمت فایل doc
حجم فایل 143 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل 40
مقاله بررسی کارآفرین‌ها و کارآفرینی در صنعت

فروشنده فایل

کد کاربری 6017
کاربر

مقاله بررسی کارآفرین‌ها و کارآفرینی در صنعت در 40 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان صفحه

کارآفرینی موتور توسعه اقتصادی....................................................................... 1

مقدمه..................................................................................................................... 1

تعریف و مفهوم واژة کارآفرینی........................................................................... 2

تعاریف کارآفرینی از دیدگاه نظریه پردازان......................................................... 3

ویژگیهای روان شناختی کارآفرینان..................................................................... 6

ویژگیها و خصوصیات کارآفرینان........................................................................ 6

تعریف ویژگی های عمومی.................................................................................... 7

کارآفرین مستقل، سازمانی و شرکتی................................................................... 8

کارآفرین بودن و خلاق بودن دو روی یک سکه................................................... 12

کارآفرینی بازارگرا یا بازارساز............................................................................ 16

سرمایه داران ارشادگر در خدمت کارآفرینان...................................................... 19

الگوی نوآوری در سازمان صنعتی ایران............................................................. 20

موانع قانونی رشد کارآفرین در صنایع کوچک ایران........................................... 21

آثار کارآفرینان دیروز سرمشق کارآفرینان امروز.............................................. 25

خصوصیات اصلی کارآفرینان و مصادیق آنها..................................................... 25

فهرست منابع......................................................................................................... 35


کارآفرینی موتور توسعه اقتصادی

مقدمه:

«کارآفرینی از ابتدای خلقت بشر و همراه با او در تمام شئونات مختلف زندگی انسان حضور داشته و مبنای تحولات و پیشرفت های بشری بوده است و اکنون در عرصه جهانی افراد خلاق، نوآور،‌نوساز و مبتکربه عنوان کارآفرینان چرخ های توسعه اقتصادی را به حرکت درمی‌آورند. در اهمیت کارآفرینی همین بس که طی 20 سال (1980-1960) در یکی از کشورهای جهان سوم (هندوستان) تنها پانصد موسسة کارآفرینی شروع به کار کرده اند و حتی پاره ای شرکت های بزرگ جهانی برای حل مشکلات خود به کارآفرینان روی آورده اند» (تدبیر، ش 90، 1377، ص 10)

«تغییر فراگیر روش ها و نگرش ها طی دو دهة اخیر و جذب و به کارگیری مدیران کارآفرین بیانگر نقش کلیدی کارآفرینان به ویژه در ایجاد واحدهای اقتصادی کوچک و متوسط که منجر به اشتغال زایی زیاد می‎شود» (مدرس، بهار 77، ش 6، ص 122)

«توجه به کارآفرینی و ایجاد توسعه آن گام مثبتی در اشتغال زایی،‌افزایش منابع ملی،‌ رفع خلل، شکاف ها و تنگناهای بازار و اجتماع،‌ تحول و تجدید حیات ملی و محلی،‌ ایجاد ثروت و توزیع درآمد و عامل تعادل در اقتصاد پویا و ترغیب و تشویق در سرمایه گذاری همراه با سود اجتماعی است.» (کارآفرین، ش 8، 1380 صص 24 و 26)


تعریف و مفهوم واژة کارآفرینی

«واژه ای است فرانسوی به معنای متعهد شدن "undertake" بنابر تعریف واژه نامه دانشگاهی و بستر[1] کارآفرین کسی است که متعهد می‎شود مخاطره های یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی، اداره و تقبل کند» (احمدپور،‌ 1379-4)

«از حدود 1700 میلادی به بعد فرانسویان درباره پیمانکاران دولت که دست اندرکار ساخت جاده، پل،‌ بندر و استحکامات بودند به کرات لفظ کارآفرین را به کار برده اند اما نباید فراموش کرد که در اوایل سدة شانزدهم کسانی را که در امر هدایت ماموریت های نظامی بودند کارآفرین می خواندند و این مساله تا بدانجا پیشرفت کرد که برای انواع مخاطرات (Risks) با محدودیت هایی این واژه مورد استفاده قرار گرفت» (کوچران، 1968-87)

«انگلیسی ها برخلاف فرانسوی ها سه اصطلاح متفاوت را در خصوص کارآفرین به کار گرفتند که عبارت بودند از:

متعهد[2]، ماجراجو[3] و کارفرما[4]» (کوچران، 1968-88) این واژه در سال 1848 توسط استوارت میل به کارآفرین "Entrepreneur" در زبان انگلیسی ترجمه شد او کارکرد و عمل کارآفرین را شامل: هدایت، نظارت،‌ کنترل، مخاطره پذیری می دانست و عامل متمایز کننده مدیر و کارآفرین را مخاطره پذیری معرفی می کرد.» (بروکهاوس و هوروتیز[5]، 1986-27).

تعاریف کارآفرینی از دیدگاه نظریه پردازان

در این خصوص دانشمندان بسیاری اظهار عقیده نموده اند که در این مقاله به بررسی مهمترین عقاید و نظرات می‎پردازیم.

1- کارآفرینی از دیدگاه اقتصاد دانان

«کارآفرین وکارآفرینی اولین بار موردتوجه اقتصاددانان قرار گرفت» (احمدپور،1379-5) « “ریچارد کانتیون” (Richard contillon 1730) اولین فردی بود که این واژه را در علم اقتصاد ابداع کرد وی به سه عنصر اصلی در جستجوی فعالیت «کارآفرینان» اشاره نمود. 1- کارآفرینان در یک محیط همراه با عدم قطعیت فعالیت می‌کنند. 2- آنها در صورت نداشتن توانایی زیاد برای فعالیت اقتصادی با فساد و تباهی خاصی مواجه می‎شوند.
3- آنان سرمایه اولیه خودشان را فراهم می‌آورند» (رامبال[6]، 1989-17) «کانتیلون، هرکس را که با بهایی نامعین دست به خرید و فروش بزند کارآفرین می‌داند» (کوچران، 1968، 87)

«ژوزف شومپیتر (Joseph Schompeter , 1934) می‌گوید: کارآفرین نیروی محرکه اصلی در توسعه اقتصادی است و نقش وی عبارت است از نوآوری و ایجاد ترکیب های تازه از مواد» (احمدپور، 1379-87)

« “شومپیتر” نقش مدیران و افرادی که کسب وکار ایجاد می نمایند را از مفهوم «کارآفرین» جدا می نماید. از دیدگاه وی هر کدام از فعالیت های زیر کارآفرین است.

1- ارائه کالایی جدید 2- ارائه روش جدید در فرایند تولید 3- گشایش بازاری تازه 4- یافتن منابع جدید و ایجاد هرگونه تشکیلات جدید در صنعت «کارآفرین» در این میان باید صاجبان سرمایه را در خصوص مطلوبیت نوآوری خویش متقاعد سازد» (پالمر، 1987، 47)

«شومپیتر استدلال می‌کند که «کارآفرینان» سازوکارهای ایجاد و توزیع ثروت در نظام سرمایه داری هستند او این فرآیند را «تخریب خلاق»[7] می نامد چرا که کارآفرینان ثروت جدید را از طریق تخریب ساختارهای موجود بازار ایجاد می‌کند» (احمدپور، 1379-54) شومپیتر معتقد است که تعادل پویا از طریق نوآوری و کارآفرینی ایجاد می گردد ایندو مشخصه یک اقتصاد سالم است.» (دراکر[8]، 1985- 17) شومپیتر «مدیر را تنها هنگامی کارآفرین می‌داند که تخریب خلاق یا نوآورانه را از خود بروز دهد» (کوچران، 1968-90)

2- کارآفرین از دیدگاه دانشمندان مدیریت

«پیتر دراکر (Petter Drucker 1985) : معتقد است «کارآفرین» کسی است که فعالیت اقتصادی کوچک و جدیدی را با سرمایه خود شروع می نماید» (احمدپور، 1379-21)

«به نظر ساویر (J. E. Sawyer 1958) کارآفرینی را می‎توان در دامنه وسیعی از وظایف مشاهده نمود. این وظایف می‎تواند شامل نوآوری محض تا کارهای معمولی باشد و کارآفرینی را نه تنها به طور مستقل و فردی بلکه در تمام سازمانهایی که در آنها تصمیم گیری های متهورانه اتخاذ می گردد و بر ترکیب و تخصیص منابع در شرایط بی ثبات تأثیر می گذارد می‎توان یافت» (بروکماوس،‌ 1982- 40)

« «دیوید مک کران واریک فلانیگان»[9] کارآفرینان را افرادی نوآور ، با فکری متمرکز و به دنبال کسب توفیق و مایل به استفاده از میانبرها می دانند که کمتر مطابق کتاب کار می‌کنند و در نظام اقتصادی، شرکت های نوآور، سود آور و با رشدی سریع ایجاد می نمایند» (احمدپور، 1377-34)

سرمایه داران ارشادگر در خدمت کارآفرینان

«قبل از دوران اینترنت سرمایه داران چالش گرا به طور عمده نقش مربی گری کارآفرینان جوان را بازی می کردند امروز به جهت تعداد زیاد شرکت های نوپا مشغله این سرمایه داران زیاد شده است و چون دست به گزینش شرکت های نوپای خوش آتیه می‌زنند و دیگر شرکت های نوپای کسب و کار مجالی برای رشد نمی یابند در نتیجه امروزه نوع جدیدی از مربیان وارد بازار تربیت کارآفرینان شده‌اند تا خلاء موجود را پر کنند این گروه که به «سرمایه داران ارشادگر» معروفند، به کارآفرینان در همه امور از استخدام کارکنان نخبه گرفته تا جذب سرمایه اولیه مورد لزوم آنها کمک می‌کنند. آنها «معماران کسب و کاری» بسیار موفق و ثروتمندی هستند که دیگر مایل به راه اندازی کسب و کار مستقلی برای خود نیستند ولی در بازی کارآفرینی ساعت های متمادی را با کارآفرینان تازه کار می گذرانند به آنها در ایجاد و اصلاح مدل کسب و کاری، آزمون ایده هایشان در بازار، ایجاد فرآیندهای کسب و کاری لازم، تهیه پول و … یاری می‌رسانند «سرمایه داران ارشادگر» در مقابل سهم کوچکی از سهام مؤسسه به ایفای این نقش ها پرداخته و تجربیات با ارزش خود را قطره قطره و مطابق مقتضیات زمانی و به مقدار لازم به تیمهای کارآفرین تزریق می‌کنند. «سرمایه داران ارشادگرا» هیچگاه به جای کارآفرینان تصمیم گیری نمی کنند و آنها معمولاً انرژی و مثبت اندیشی خود را به مشارکت می گذارند. جامعه خاص سرمایه داران ارشادگر ظرف سی سال است که در آمریکا پا گرفته است. آنها ریش سفیدهایی هستند که مدعی برخی از افتخارات و فرصت های تخصیص یافته اقتصاد جدید برای جوان ها و تازه کارها هستند»

(ماهنامه گزیده مدیریت، شماره 5، اسفند 1379، صص 18-10)
الگوی نوآوری در سازمان صنعتی ایران

«در تحقیقی پس از انتخاب بهترین‌های صنایع ایران تعیین شاخص‌های تعیین کننده وضعیت بهبود و نوآوری در صنایع که عبارت بودند از: توانایی طراحی و مشابه سازی، توانایی بهبود بخشیدن به تکنولوژی وارداتی گذشته، ایجاد یا تولید محصول جدید، بدست آمده از اینقرار بود که: سازمان‌های صنعتی ایران برای ایجاد باور همگانی با ارایه ایده و طرح‌های نو به صورت یک سنت کاری باید با تشویق و اهمیت دادن به طرح های جدید افراد، پرهیز از عکس العمل شدید در مقابل شکست‌های اولیه طرح‌ها، استقلال کاری، معرفی طرح‌های انجام شده، پاداش‌های درونی لازم، ارایه برنامه‌ای مشخص برای گردش شغلی مدیران نو‌آوری به منظور انتقال تجربیات به واحدهای دیگر و پی بردن افراد به اهمیتی که شرکت برای نوآوری قائل است فراهم سازی بستری مناسب به منظور امکان مشارکت آزاد افراد در طرح‌ها، بر پایی سیستم آموزشی مستمر در جهت مهارت‌های مرتبط با حوزه کاری به منظور انتقال دانش به افراد در یک برنامه منظم، و ایجاد کانالهای مستقیم و مستمر برای آگاهی از نظرات مشتریان به منظور ارایه طرح های سازمانی متناسب با نیاز مصرف کنندگان و پرهیز از تشریح جزییات روش کار و تعیین چگونگی انجام کار باعث افزایش میزان نوآوری سازمان صنعتی می‌شود.» (کارآفرین، ش 19، 1382، ص 17-14)

موانع قانونی رشد کارآفرین در صنایع کوچک ایران

«شرط اجرای ایده‌های کارآفرینی و راه‌اندازی یک بنگاه کوچک مستلزم فراهم بودن بسترهای لازم در عرصه اقتصادی کشور است و دولت از جمله نهادهایی است که با استفاده از حق انحصاری خود در وضع قوانین نقش بارزی بر روابط و فعالیت کارگزاران و بازیگران عرضه اقتصادی دارد.

چرا که اگر قوانین درست به کارگرفته شود شرایط فعالیت در عرصة اقتصادی تسهیل و مهیاست و اگر به نادرستی به کار گرفته شود مانعی بر سر راه کارگزاران اقتصادی است. با توجه به بررسی‌های انجام شده در زمینه اقتصادی مشخص شده‌است که قوانین و مقررات وضع شده توسط دولت نه تنها بسترهای مناسب برای فعالیت کار‏آفرینی و تولیدی را فراهم نکرده‌است. بلکه مانعی جهت رشد و توسعه کارآفرینی و صنایع کوچک در ایران بوده‌است.

از جمله موانع ایجاد شده برای کارآفرینی و صنایع کوچک ایران عبارتند از:

الف) فرایند اخذ جواز تأسیس واحد صنعتی (تولیدی، طراحی، مونتاژ، خدمات مهندسی، تحقیقات صنعتی، کشت و صنعت) و موانع آن برای کارآفرینان و صنایع کوچک عبارت است از:

1- تغییر دائمی ضوابط و شرایط صدور جواز تأسیس و سردرگمی متقاضیان

2- با توجه به متولی بودن وزارت صنایع به منظور فعالیت صنعتی کشور و دادن جواز تأسیس فقدان یک پایگاه اطلاعاتی کارا برای استفادة کارآفرینان به منظور شناخت بازار و محصولات کاملاً محسوس است.

3- تحمیل استانداردهایی برای دریافت جواز که متناسب با شرایط کشورهای صنعتی است نه کشور ایران

4- اجرایی نشدن ایده‌های کارآفرینانه در مناطقی که ممکن است جزو مناطق حمایتی دولت نباشد.

ب- فرایند دریافت اعتبار و موانعی که بر سر راه متقاضی است

1- انجام حدود 50% از فعالیت قبل از دریافت تسهیلات بانکی

2- انعطاف‌پذیری قوانین حاکم بر سیستم بانکی که تمایزی بین صنایع کوچک و بزرگ قایل نیست این امر سبب می‌شود ایده کارآفرینانه مورد حمایت قرار نگیرد.

3- اخذ وثیقه از دریافت گنندگان وام برای پرداخت وام بانکی

ب- موانع مقررات واردات و صادرات برای کارآفرینان صنایع کوچک

1- بی‌ثابتی قوانین و متغیر بودن قوانین صادرات و واردات

2- دریافت ارز مستلزم تشریفات اداری طولانی و صرف زمان قابل توجه است همچنین فقدان تشکیلات لازم و نفوذ هماهنگی بین نهادهای مرتبط با صادرات و ناکارایی سازمان‌های مربوطه کارآفرینان را با دو دولی و برگشت از نیمه راه مواجه می‌کند.

3- بی‌ثباتی در نرخ ارز هرگونه برنامه‌ریزی را از کارآفرینان سلب می‌کند.

ج- قانون مالیات

1- ملاک دریافت مالیات میزان درآمد ابرازی (یا تشخیصی) است نه نوع فعالیت یا اندازة بنگاه

2- نواقص و پیچیدگی‌های قانونی مالیات مستقیم در زمینه شیوة وصول مالیات

3- تعداد پرداخت‌های مالیاتی

4- دریافت مالیات یکسان از افراد حقیقی و حقوقی که باید دگرگون شود.

د- قانون کار و موانع پیش روی کارآفرینان

1- اجازه فسخ قراردادکار به کارگر داده شده‌است و کارفرما در صورتی می‌تواند قرارداد فسخ کند که در مراجع صالحه اثبات کند کارگر از وظیفه خود قصور ورزیده و یا آیین‌های انضباطی را نقض کرده‌ است. آن هم مشروط به کسب نظر شورای اسلامی کار.

2- قانون کار در برخی موارد دست کارفرما را در استفاده از ابزارهای مدیریتی برای تنطیم نیروی کار و اداره بنگاه می‌بندد.

3- قانون کار در زمینه اجرای تکالیف قانون تمایزی بین بنگاههای بزرگ و کوچک قایل نشده

4- منع جابجایی کارگران توسط مدیران

5- بازبودن دست کارگران در جابجایی

با توجه به موارد فوق تکالیفی که قانون کار برای کارفرما در برابر نیروی کار تعیین کرده‌است باعث شده تا هزینه‌ و ریسک به کارگیری نیروی کار در اقتصاد ایران بسیار زیاد باشد.

لذا انگیزة کارفرمایان و سرمایه‌گذاران را در استفاده از فناوری‌های کاربر و در نتیجه‌ بکارگیری نیروی کار را کاهش داده‌ است. این موانع موجب تهی شدن ذخیره کارآفرینی بنگاه‌های کوچک به ویژه صنایع کوچک به عنوان پایه‌های عمده توسعه ملی‌ شده‌است.»

(کار و جامعه، شماره 45، شهریور 1381 صص صص 32-26).

«از آنجا که کارآفرین فرآیند ابتکار، نوآوری و ایجا کسب و کار جدید در شرایط پر مخاطره از طریق شناسایی فرصت‌ها و مدیریت تخصیص منابع است و موانع، محدودیت‌ها و تهدید‌ها جزءلاینفک دنیای کسب و کار است. پرواضح است که نباید این عوامل بازدارنده باشند بلکه کار‌آفرین باید با واقع‌بینی آگاهی همواره موانع اقتصادی، اداری، فرهنگی و اجتماعی کارآفرینی در کشورمان را در در نظر داشته و شیوه‌های گذر از آن‌ها را بداند.

کارآفرین باید برای اجرا کردن ایده‌اش سه محور اصلی را در نظر داشته باشد او باید شکست بخورد، اهداف بزرگ داشته باشد، خلاقیت، چالش‌پذیری و شهامت داشته باشد تا بتواند برای طراحی و ساخت آینده با شهامت و بهره‌جویی از فرصت‌ها و انتخاب دقیق، درست تصمیم‌گیری کند و بتواند در ایران امروز یک کار‌آفرین موفق باشد.»
(کارآفرین، ش21، تیر 1382 صص 80 و 77)

آثار کارآفرینان دیروز سرمشق کارآفرینان امروز

این یک فرآیند طبیعی است که بسیاری از مبتکران، نوآوران و افراد خلاق بدل به کارآفرین و بعد تبدیل به صاحب کسب و کار می‌شوند اما همه آنها هم موفق نمی‌شوند آنچه در اینجا می‌خوانید مصادیق کارآ‌فرینانی هستند که دوره انتقال را با موفقت گذارنده‌اند هرچند تجربیات و آموخته‌های‌ آن‌ها به میزان وسیعی متفاوت است.


مقاله بررسی قضا و قدر پرتوئی از تفسیر نمونه

مقاله بررسی قضا و قدر پرتوئی از تفسیر نمونه در 28 صفحه ورد قابل ویرایش
دسته بندی علوم انسانی
بازدید ها 2
فرمت فایل doc
حجم فایل 21 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل 28
مقاله بررسی قضا و قدر پرتوئی از تفسیر نمونه

فروشنده فایل

کد کاربری 6017
کاربر

مقاله بررسی قضا و قدر پرتوئی از تفسیر نمونه در 28 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان صفحه

? مقدمه............................................................................................................... 1

1- همه چیز اندازه دارد........................................................................................ 1

2- همه چیز جهان روی حساب است................................................................... 3

3- اندازه‌گیری دقیق موجودات ............................................................................ 5

4- ما هر چیزی را به اندازه آفریدیم.................................................................... 10

5- تقدیر الهی و آزادی اراده انسان..................................................................... 12

تفسیر سوره قدر............................................................................................... 18-12

6- شب قدر، شب نزول قرآن .............................................................................. 12

7- عظمت شب قدر .............................................................................................. 13

8- فرشتگان در شب قدر نازل می‌شوند............................................................... 15

9- شبی آکنده از سلامت...................................................................................... 17

10- شب قدر در سخن امام باقر(ع)..................................................................... 17

11- آتش دوزخ به برکت سلام فرشتگان در شب قدر«برد» و«سلام» می‌شود... 18

12- چه اموری در شب قدر مقدر می‌شوند؟ چرا شب قدر، قدر نامیده
شده؟ (با ذکر 6 دلیل)................................................................................... 18

13- شب قدر کدام شب است؟.............................................................................. 20

14- چرا شب قدر مخفی است؟ ........................................................................... 21

15- آیا شب قدر در امتهای پیشین نیز بوده؟ ..................................................... 21

16- چگونه شب قدر برتر از هزار ماه است؟...................................................... 22

17- چرا قرآن در شب قدر نازل شد؟.................................................................. 23

18- آیا شب قدر در مناطق مختلف یکی است؟..................................................... 23

19- رابطه قرآن با شب قدر................................................................................. 24




? مقدمه

واژه قضا به معنای گذراندن، به پایان رساندن و یکسره کردن و نیز به معنای داوری کردن (که نوعی یکسره کردن است) به کار می رود و واژه «قَدُر» و «تقدیر» به معنای اندازه، اندازه گیری و چیزی را به اندازه معین ساختن استعمال می‎شود.

1- همه چیز اندازه دارد.[1]

در آیات مختلفی از قرآن مجید می‌خوانیم که هر چیزی محدود به حدی است که از آن حد تجاوز نمی‌کند. در سوره طلاق آیه3 می‌فرماید: «قد جعل الله لکل شییء قدراً» (خدا برای هر چیز مقدار و اندازه‌ای قرار داده است) و در سورة حجر آیة 21 می‌خوانیم و ان من شییء الاعندنا خزائنه و ماننزله‌الابقدر معلوم» (هر چیزی خزائنش نزد ما است و جز به مقدار معین آن را نازل نمی‌کنیم) در آیات مورد بحث نیز می‌خوانیم: «و کل شییء عنده بمقدار.»

اینها همه اشاره به آن است که هیچ چیز در این عالم بی‌حساب نیست، حتی موجوداتی را که گاهی در جهان طبیعت، ما بی‌حساب و کتاب فرض می‌کنیم همه آنها دقیقاً حساب و کتاب دارند، چه ما بدانیم یا ندانیم، و اصولاً حکیم بودن خداوند، نیز مفهومی جز این ندارد، که همه چیز در آفرینش او برنامه و حد و اندازه دارد.

آنچه را از اسرار آفرینش امروز بوسیلة علوم دریافته‌ایم، این حقیقت را کاملاً تأیید می‌کند. مثلاً خون انسان که حیاتی‌ترین مادة وجودی او است و عهده‌دار رساندن تمام مواد لازم به تمام یاخته‌های بدن انسان است، از بیست و چند ماده ترکیب یافته. نسبت این مواد و اندازه و کیفیت هر یک بقدری دقیق است که با کمترین تغییر سلامت انسان به خطر می‌افتد و به همین دلیل برای شناخت نارسائیهای بدن فوراً به سراغ آزمایش خون و اندازه‌گیری مواد قندی، چربی، اوره، آهن و سایر اجزاء ترکیبیش می‌روند و از کمی و زیادی این اجزاء فوراً به علل نارسائیهای بدن و بیماریها پی می‌برند. تنها خون انسان نیست که ترکیبی این چنین دقیق دارد، این دقت و محاسبه در سراسر عالم هستی موجود است.

ضمناً با توجه به این نکته روشن می‌شود که آنچه را که گاهی ما بی‌نظمی‌ها و نابسامانیهای عالم هستی می‌پنداریم در واقع مربوط به نارسائی علم و دانش ما است و یک موحد و خداپرست راستین هیچگاه نمی‌تواند چنین تصوری دربارة عالم داشته باشد و پیشرفت تدریجی علوم گواه این واقعیت است. نیز این درس را می‌توانیم بیاموزیم که جامعة انسانیت که جزئی از مجموعة نظام هستی است اگر بخواهد سالم زندگی کند باید این اصل «کل شییء عنده بمقدار» بر سراسر آن حکومت داشته باشد و از هر گونه افراط و تفریط و کارهائی که حساب و کتاب در آن نیست بپرهیزد و در تمام نهادهای اجتماعی حساب و کتابرا حاکم سازد.


2- همه چیز جهان روی حساب است.[2]

جملة «انا کل شیء خلقناه بقدر» در عین فشردگی از حقیقت مهمی در عالم خلقت پرده برمی‌دارد، حقیقتی که بر سراسر جهان هستی حاکم است و آن اندازه‌گیری دقیق در همة کائنات جهان است. هر قدر علم و دانش بشری پیشرفت می‌کند به این اندازه‌گیری دقیق آشناتر می‌شود. این اندازه‌گیری دقیق در موجودات ذره‌بینی موجود در کرات عظیم آسمانی نیز حاکم است. فی‌المثل می‌شنویم فضانوردان با محاسبات دقیق علمی که به وسیلة صدها نفر کارشناس متخصص بوسیله‌ مغزهای الکترونیکی انجام می‌گیرد موفق می‌شوند درست در همان منطقه‌ای از کرة ماه که می‌خواستند، بنشینند، در حالیکه ظرف چند روزی که سفینه فضائی فاصلة زمین و ماه را می‌پیماید همه چیز دگرگون می‌شود، ماه هم بدور خود می‌گردد و هم بدور زمین و جای آن بکلی عوض می‌شود و حتی در لحظة پرتاب سفینه نیز زمین هم بدور خود و هم بدور آفتاب با سرعت فوق‌العاده‌ای درحرکت است، ولی از آنجا که تمام این حرکات گوناگون، حساب و اندازة دقیقی دارد که مطلقاً از آن تخلف نمی‌کند، فضانوردان موفق می‌شوند که با محاسبات پیچیده، درست در منطقه مورد نظر فرودآیند!

ستاره شناسان می‌توانند از دهها سال قبل، خسوف و کسوفهای جزئی و کلی را که در نقاط مختلف زمین روی می‌دهد دقیقاً پیش‌بینی کنند، اینها همة نشانة دقت در اندازه‌گیریهای جهان بزرگ است.

در موجودات کوچک، در مورچگان ریز با آن اندامهای پیچیده، متنوع، رگها و اعصاب، ظرافت این اندازه‌گیری خیره کننده است. هنگامی که به موجودات کوچکتر، یعنی جانداران ذره‌بینی، میکروبها، ویروسها و آمیبها می‌رسیم ظرافت این اندازه‌گیری اوج می‌گیرد و در آنجا حتی یکهزارم میلیمتر و کوچکتر از آن تحت حساب است و از آن فراتر هنگامی که به داخل اتم وارد می‌شویم تمام این مقیاسهای اندازه‌گیری را باید دور بریزیم و اندازه‌ها به قدری کوچک می‌شود که در فکر هیچ انسانی نمی‌گنجد. این اندازه‌گیری تنها در مسأله کمیتها نیست، کیفیتهای ترکیبی از این اندازه‌گیری نیز دقیقاً برخوردار است. نظامی که بر روح و روحیات انسان و امیال و غرائز او حاکم است، نیز اندازه‌گیری دقیقی در مسیر خواسته‌های فردی و اجتماعی انسان دارد که اگر کمترین دگرگونی در آن رخ دهد نظام زندگی فردی و اجتماعی او به هم می‌ریزد.

در عالم طبیعت، موجوداتی هستند که آفت یکدیگرند و هر کدام ترمزی در برابر دیگری محسوب می‌شود. پرندگان شکاری از گوشت پرندگان کوچک تغذیه می‌کنند و از اینکه آنها از حد بگذرند و تمام محصولات را آسیب برسانند جلوگیری می‌نمایند و لذا عمر طولانی دارند. ولی همین پرندگان شکاری، بسیار کم تخم می‌گذارند و کم جوجه می‌آورند و تنها در شرایط خاصی زندگی می‌کنند، اگر بنا بود با این عمر طولانی جوجه‌های فراوان بیاورند، فاتحه تمام پرندگان کوچک خوانده می‌شد. این مسأله دامنة بسیار گسترده‌ای در جهان حیوانات و گیاهان دارد که مطالعة آن انسانرا به عمق «انا کل شیء خلقناه بقدر» ‌آشناتر می‌سازد.

- عظمت شب قدر

و در نخستین آیه سوره قدر می افزاید: «انا انزلناه فی لیله القدر[3]»

گر چه در این آیه صریحاً نام قرآن ذکر نشده ولی مسلم است که ضمیر «انا انزلناه» به قرآن باز می گردد و ابهام ظاهری آن برای بیان عظمت و اهمیت آن است.

تعبیر به انا انزلناه نیز اشارة دیگری به عظمت این کتاب بزرگ آسمانی است که خداوند نزول آن را به خودش نسبت داده مخصوصاً با صیغة متکلم مع الغیر که مفهوم جمعی دارد و دلیل بر عظمت است. نزول آن در شب «قدر» همان شبی که مقدرات و سرنوشت انسانها تعیین می شود دلیل دیگری بر سرنوشت ساز بودن این کتاب بزرگ آسمانی است.[4]

از ضمیمه کردن این آیه با آیه سوره بقره نتیجه گیری می شود که شب قدر در ماه مبارک رمضان است، اما کدام شب است؟ از قرآن چیزی در این مورد استفاده نمی شود ولی روایات در این باره بحث فراوان کرده‌اند که در پایان تفسیر این سوره به خواست خدا در این زمینه و مسائل دیگر سخن خواهیم گفت.

در اینجا سؤالی مطرح است و آن اینکه هم از نظر تاریخی و هم از نظر ارتباط محتوای قرآن با حوادث زندگی پیغمبر اکرم مسلم است که این کتاب آسمانی به طور تدریجی و در طی 23 سال نازل گردید. این امر چگونه با آیات فوق که می گوید در ماه رمضان و شب قدر نازل شده است سازگار می باشد؟

پاسخ این سؤال به گونه‌ای که بسیاری از محققان گفته‌اند این است که قرآن دارای دو نزول بوده است.

نزول دفعی که در یک شب تمام آن بر قلب پاک پیغمبر اکرم یا بیت المعموریا از لوح محفوظ به آسمان دنیا نازل گردید. و نزول تدریجی که در طول بیست و سه سال دوران نبوت انجام گرفت. بعضی نیز گفته‌اند آغاز نزول قرآن در لیله القدر بوده و نه تمام آن ولی این بر خلاف ظاهر آیه است که می گوید ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم.

قابل توجه اینکه: دربارة نازل شدن قرآن در بعضی از آیات تعبیر به «انزال» و در بعضی تعبیر به «تنزیل» شده است و از پاره‌ای از متون لغت استفاده می شود که «تنزیل» معمولاً در جائی گفته می شود که چیزی تدریجاً نازل گردد ولی «انزال» مفهوم وسیعتری دارد که نزول دفعی را نیز شامل می گردد این تفاوت تعبیر که در آیات قرآن آمده می تواند اشاره به دو نزول فوق باشد.

در آیه بعد برای بیان عظمت شب قدر می فرماید: «و ما ادراک ما لیله القدر». این تعبیر نشان می دهد که عظمت این شب به قدری است که حتی پیغمبر اکرم با آن علم وسیع و گسترده‌اش قبل از نزول این آیات به آن واقف نبود.

می دانیم هزار ماه بیش از هشتاد سال است. به راستی چه شب با عظمتی است که به اندازه یک عمر طولانی پر برکت ارزش دارد.

در بعضی از تفاسیر آمده است که پیغمبر اکرم (ص) فرمود: «یکی از بنی اسرائیل لباس جنگ در تن کرده بود و هزار ماه از تن بیرون نیاورد و پیوسته مشغول (یا آماده) جهاد فی سبیل الله بود اصحاب و یاران تعجب کردند و آرزو داشتند چنان فضیلت و افتخاری برای آنها نیز میسر می شد، آیة فوق نازل گشت و بیان کرد که «شب قدر از هزار ماه برتر است»

در حدیث دیگری نیز آمده است که پیغمبر اکرم (ص) از چهار نفر از بنی اسرائیل که هشتاد سال عبادت خدا را بدون عصیان انجام داده بودند سخن به میان آورد، اصحاب آرزو کردند که ای کاش آنها هم چنین توفیقی پیدا می کردند آیه فوق در این زمینه نازل شد.

در اینکه عدد هزار در اینجا برای «تعداد» است یا «تکثیر»؟ بعضی گفته‌اند:برای تکثیر است و ارزش شب قدر از هزاران ماه نیز برتر می‎باشد ولی در روایاتی که در بالا نقل کردیم نشان می‎دهد که عدد مزبور برای تعداد است. با توجه به اینکه «تنزل» فعل مضارع است و دلالت بر استمرار دارد (در اصل «تنزل» بوده) روشن می‎شود که شب قدر مخصوص به زمان پیغمبر اکرم و نزول قرآن مجید نبوده بلکه امری است مستمر و شبی است مداوم که در همه سال تکرار می‎شود.

8- فرشتگان در شب قدر نازل می‎شوند.

در اینکه منظور از روح کیست؟ بعضی گفته‌اند:«جبرئیل امین» است که «روح الامین» نیز نامیده می‎شود و بعضی «روح» را به معنی «وحی» تفسیر کرده‌اند. به قرینة آیة 52 سورة شوری «و کذلک اوحینا الیک روحاً من امرنا»: (همانگونه که بر پیامبران پیش وحی فرستادیم بر تو نیز به فرمان خود وحی کردیم) بنابراین مفهوم آیه چنین می شود:«فرشتگان با وحی الهی در زمینة تعیین مقدرات در آن شب نازل می شوند».

در اینجا تفسیر سومی وجود دارد که از همه نزدیکتر به نظر می رسد و آن اینکه«روح» مخلوق عظیمی است مافوق فرشتگان. چنانکه در حدیثی از امام صادق نقل شده است که شخصی از آن حضرت سؤال کرد:«آیا روح همان جبرئیل است»؟ امام در پاسخ فرمود:«جبرئیل من الملائکه، و الروح اعظم من الملائکه، الیس ان الله عزوجل یقول: تنزل الملائکه و الروح»؟

یعنی به قرینة مقابله این دو با هم متفاوتند، تفسیرهای دیگری نیز برای کلمة «روح» در اینجا ذکر شده چون دلیلی برای آنها نبود از آن صرفنظر گردید.

منظور از «من کل امر» این است که فرشتگان برای تقدیر و تعیین سرنوشتها و آوردن هر خیر و برکتی در آن شب نازل می شوند و هدف از نزول آنها انجام این امور است. یا اینکه هر امر خیر و هر سرنوشت و تقدیری را با خود می آورند. بعضی نیز گفته‌اند منظور این است که آنها به امر و فرمان خدا نازل می شوند، ولی مناسب همان معنی اول است.

تعبیر به «ربهم» که در آن تکیه روی مساله ربوبیت و تدبیر جهان شده است. تناسب نزدیکی با کار این فرشتگان دارد که آنها برای تدبیر و تقدیر امور نازل می شوند و کار آنها نیز گوشه‌ای از ربوبیت پروردگار است.


9- شبی آکنده از سلامت

و در آخرین آیه می فرماید: شبی است آکنده از سلامت و خیر و رحمت تا طلوع صبح.

هم قرآن در آن نازل شده، هم عبادت و احیاء آن معادل هزار ماه است، هم خیرات و برکات الهی در آن شب نازل می شود، هم رحمت خاصش شامل حال بندگان می گردد و هم فرشتگان و روح در آن شب نازل می گردند. بنابراین شبی است سر تا سر سلامت، از آغاز تا پایان، حتی طبق بعضی از روایات در آن شب شیطان در زنجیر است و از این نظر نیز شبی است سالم و توأم با سلامت.

بنابراین اطلاق «سلام» که به معنی سلامت است بر آن شب (به جای اطلاق سالم) در حقیقت نوعی از تأکید است همانگونه که گاه می گوئیم فلانکس عین عدالت است.

بعضی نیز گفته‌اند که اطلاق «سلام» بر آن شب به خاطر این است که فرشتگان پیوسته به یکدیگر یا به مؤمنان سلام می کنند یا به حضور پیامبر و جانشین معصومش می رسند و سلام عرضه می دارند.

جمع میان این تقسیرها نیز امکان پذیر است.

به هر حال شبی است سراسر نور و رحمت و خیر و برکت و سلامت و سعادت و بی نظیر از هر جهت.

10- شب قدر و دو سخن امام باقر (ع)

در حدیثی آمده است که از امام باقر سؤال شد: «آیا شما می دانید شب قدر کدام شب است؟ فرمود: کیف لانعرف و الملائکه تطوف بنافیها؟

در داستان ابراهیم آمده است که چند نفر از فرشتگان الهی نزد او آمدند و بشارت تولد فرزند برای او آوردند و بر او سلام کردند. می گویند لذتی که ابراهیم از سلام این فرشتگان برد با تمام دنیا برابری نداشت. اکنون باید فکر کرد که وقتی گروه گروه فرشتگان در شب قدر نازل می شوند و بر مؤمنان سلام می کنند چه لذت و لطف و برکتی دارد؟

11- آتش دوزخ به برکت سلام فرشتگان در شب قدر برد و سلام می‎شود.

وقتی ابراهیم (ع) را در آتش نمرودی افکندند فرشتگان آمدند و بر او سلام کردند و آتش بر او گلستان شد آیا آتش دوزخ به برکت سلام فرشتگان بر مؤمنان در شب قدر «برد» و «سلام» نمی شود؟