بررسی اصول و مبانی امنیت در شبکه های رایانه ای

پژهش بررسی اصول و مبانی امنیت در شبکه های رایانه ای در 150 صفحه ورد قابل ویرایش

دسته بندی	فنی و مهندسی
فرمت فایل	doc
حجم فایل	725 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	150

دریافت فایل

فروشنده فایل

کد کاربری 6017

تمام فایل ها

پژهش بررسی اصول و مبانی امنیت در شبکه های رایانه ای در 150 صفحه ورد قابل ویرایش

چکیده

هدف از ارائه ی این پروژه معرفی اصول و مبانی امنیت در شبکه های کامپیوتری می باشد .در ابتدا به تعاریف و مفاهیم امنیت در شبکه می پردازیم .

در مبحث امنیت شبکه ،منابع شبکه وانواع حملات ،تحلیل خطر ،سیاست های امنیتی ،طرح امنیت شبکه و نواحی امنیتی به تفضیل مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد .

برای حفظ امنیت شبکه نیاز است تا مراحل اولیه ایجاد امنیت و سیتم های عامل و برنامه کاربردی مناسب لحاظ شود .در ادامه به انواع حملات در شبکه های رایانه ای پرداخته ایم و برای افزایش امنیت در سطح شبکه به AUDITING ، کامپیوترهای بدون دیسک ،به رمز در آوردن داده ها و محافظت در برابر ویروس پرداخته ایم .

و اما روشهای تامین امنیت در شبکه که عبارتند از : دفاع در عمق ،فایروال و پراکسی که به طور کامل تشریح شده است .و در ادامه سطوح امنیت شبکه ، تهدیدات علیه امنیت شبکه ، امنیت شبکه لایه بندی شده، ابزارها و الگوهای امنیت شبکه ،مراحل ایمن سازی شبکه ، راهکارهای امنیتی شبکه ،مکانیزم های امنیتی و الگوریتم جهت تهیه الگوی امنیت شبکه توضیح داده شده است .






فهرست مطالب



عنوان


صفحه

مقدمه .............................................................................................................................................................


1

فصل یکم : تعاریف و مفاهیم امینت در شبکه


2

1-1) تعاریف امنیت شبکه


2
1-2) مفاهیم امنیت شبکه


4
1-2-1) منابع شبکه


4
1-2-2) حمله


6

1-2-3) تحلیل خطر


7

1-2-4- سیاست امنیتی


8

1-2-5- طرح امنیت شبکه


11

1-2-6- نواحی امنیتی


11

فصل دوم : انواع حملات در شبکه های رایانه ای


13

2-1) مفاهیم حملات در شبکه های کامپیوتری


15

2-2) وظیفه یک سرویس دهنده


16

2-3) سرویس های حیاتی و مورد نیاز


16

2-4) مشخص نمودن پروتکل های مورد نیاز


16

2-5) مزایای غیر فعال نمودن پروتکل ها و سرویس های مورد نیاز


17

2-6) انواع حملات


18

1-2-6) حملات از نوع Dos




2-2-6) حملات از نوع D Dos




2-6-3) حملات از نوع Back dorr




2-6-3-1) Back ori fice




2-6-3-2) Net Bus




2-6-3-3) Sub seven




2-6-3-4) virual network computing




2-6-3-5) PC Any where




2-6-3-6) Services Terminal




2-7) Pactet sniffing




2-7-1) نحوه کار packet sniffing




2-2-7) روشهای تشخیص packet sniffing در شبکه




2-7-3) بررسی سرویس دهندة DNS




2-7-4) اندازه گیری زمان پاسخ ماشین های مشکوک




2-7-5) استفاده از ابزارهای مختص Antisniff




فصل سوم ) افزایش امنیت شبکه




3-1) علل بالا بردن ضریب امنیت در شبکه




3-2) خطرات احتمالی




3-3) راه های بالا بردن امنیت در شبکه




3-3-1) آموزش




3-3-2) تعیین سطوح امنیت




3-3-3) تنظیم سیاست ها




3-3-4) به رسمیت شناختن Authen tication




3-3-5) امنیت فیزیکی تجهیزات




3-3-6) امنیت بخشیدن به کابل




3-4) مدل های امنیتی




3-4-1) منابع اشتراکی محافظت شده توسط کلمات عبور




3-4-2) مجوزهای دسترسی




3-5) امنیت منابع




3-6) روش های دیگر برای امنیت بیشتر




3-6-1) Auditing




3-6-2) کامپیوترهای بدون دیسک




3-6-3) به رمز در آوردن داده ها




3-6-4) محافظت در برابر ویروس




فصل چهارم : انواع جرایم اینترنتی و علل بروز مشکلات امنیتی




4-1) امنیت و مدل




4-1-1) لایه فیزیکی




4-1-2) لایه شبکه




4-1-3) لایه حمل




4-1-4) لایه کاربرد




4-2) جرایم رایانه ای و اینترنتی




4-2-1) پیدایش جرایم رایانه ای




4-2-2) قضیه رویس




4-2-3)تعریف جرم رایانه ای




4-2-4) طبقه بندی جرایم رایانه ای




4-2-4-1) طبقه بندی OECDB




4-2-4-2) طبقه بندی شعرای اروپا




4-2-4-3) طبقه بندی اینترپول




4-2-4-4) طبقه بندی در کنوانسیون جرایم سایبرنتیک




4-2-5) شش نشانه از خرابکاران شبکه ای




4-3) علل بروز مشکلات امنیتی




4-3-1) ضعف فناوری




4-3-2) ضعف پیکربندی




4-3-3) ضعف سیاستی




فصل 5 ) روشهای تأمین امنیت در شبکه




5-1) اصول اولیه استراتژی دفاع در عمق




5-1-1) دفاع در عمق چیست.




5-1-2) استراتژی دفاع در عمق : موجودیت ها




5-1-3) استراتژی دفاع در عمق : محدودة حفاظتی




5-1-4) استراتژی دفاع در عمق : ابزارها و مکانیزم ها




5-1-5) استراتژی دفاع در عمق : پیاده سازی




5-1-6) جمع بندی




5-2)فایر وال




1-5-2) ایجاد یک منطقه استحفاظی




5-2-2) شبکه های perimer




5-2-3) فایروال ها : یک ضرورت اجتناب ناپذیر در دنیای امنیت اطلاعات




5-2-4) فیلترینگ پورت ها




5-2-5) ناحیه غیر نظامی




5-2-6) فورواردینگ پورت ها




5-2-7) توپولوژی فایروال




5-2-8) نحوة انتخاب یک فایروال




5-2-9) فایروال ویندوز




5-3) پراکسی سرور




5-3-1) پیکر بندی مرور




5-3-2) پراکسی چیست




5-3-3) پراکسی چه چیزی نیست




5-3-4) پراکسی با packet filtering تفاوت دارد.




5-3-5) پراکسی با packet fillering state ful تفاوت دارد .




5-3-6) پراکسی ها یا application Gafeway




5-3-7) برخی انواع پراکسی




5-3-7-1) Http proxy




5-3-7-2) FTP Proxy




5-3-7-3) PNs proxy




5-3-7-4) نتیجه گیری




فصل 6 ) سطوح امنیت شبکه




6-1) تهدیدات علیه امنیت شبکه




6-2) امنیت شبکه لایه بندی شده




6-2-1) سطوح امنیت پیرامون




6-2-2) سطح 2 – امنیت شبکه




6-2-3) سطح 3 – امنیت میزبان




6-2-4) سطوح 4 – امنیت برنامه کاربردی




6-2-5) سطح 5 – امنیت دیتا




6-3) دفاع در مقابل تهدیدها و حملات معمول




فصل هفتم ) ابزارها و الگوهای امنیت در شبکه و ارائه ی یک الگوی امنیتی




7-1) مراحل ایمن سازی شبکه




7-2) راهکارهای امنیتی شبکه




7-2-1) کنترل دولتی




7-2-2) کنترل سازمانی




7-2-3) کنترل فردی




7-2-4) تقویت اینترانت ها




7-2-5) وجود یک نظام قانونمند اینترنتی




7-2-6) کار گسترده فرهنگی برای آگاهی کاربران




7-2-7) سیاست گذاری ملی در بستر جهانی




7-3) مکانیزم امنیتی




7-4) مرکز عملیات امنیت شبکه




7-4-1) پیاده سازی امنیت در مرکز SOC




7-4-2) سرویس های پیشرفته در مراکز SOC




7-5) الگوی امنیتی




7-5-1) الگوریتم جهت تهیه الگوی امنیتی شبکه









فهرست شکلها



عنوان


صفحه

شکل 3-1 مجوزهای مربوط به فایل ها و دایرکتوری اشتراکی را نشان می دهد.


3

شکل 5-1 یک نمونه از پیاده سازی Fire wall را مشاهده می کنید


3

شکل 5-2 یک نمونه از پیاده سازی Fire wall را مشاهده می کنید




شکل 5-3 ارتباط بین سه نوع شبکه Perimeter را نمایش می دهد.




شکل 5-4 دو شبکه Perimeter درون یک شبکه را نشان می دهد.




شکل 5-5 یک فایروال مستقیماً و از طریق یک خط dial – up ، خطوط ISPN و یا مووم های کابلی به اینترنت متصل می گردد.




شکل 5-6 روتر متصل شده به اینترنت به هاب و یا سوئیچ موجود در شبکه داخل مستقل می گردد.




شکل 5-7 فایردال شماره یک از فایر دال شماره 2 محافظت می نماید.




شکل 5-8 یک کارت شبکه دیگر بر روی فایر دال و برای ناحیه DMZ استفاده می گردد.




شکل 5-9 Proxy server




شکل 5-10 logging




شکل 5-11 Ms proxy server




شکل 5-12 SMTP proxy




شکل 5-13 SMTP Filter Properties




شکل 5-14 Mozzle pro LE




شکل 5-15 DNS proxy




شکل 5-16




شکل 6-1




شکل 6-2 برقراری ارتباط VPN




شکل 6-3 پیکربندی های IDS و IPS استاندارد




شکل 6-4 سطح میزبان




شکل 6-5 Prirate local Area Network




شکل 6-6 حملات معمول












فهرست جدولها



عنوان


صفحه

جدول2-1- مقایسه تهدیدات امنیتی در لایه های چهارگانه TCP/IP




جدول2-2- اهداف امنیتی در منابع شبکه




جدول6-1- امنیت شبکه لایه بندی شده

















لیست علایم و اختصارات





(Secure dhell)


SSH

(Au then tication, Authorization and Accounting)


DMZ

Distributed denial of service)


DDOS

User service Remote Autheution Dial-in


RADIUS

Terminal Access controller Access control system


TACACS

Simple Mail Transfer protocol


SMTP

Simple Network Management perptocel


SN MP

Network Adsress Ttranclation


NAT

Port Address Translation


PAT

In for mation assurance Technical Farmwork From


IATFF

National security Agency


NSA

Key manage ment infrastructure


KMI

Public Key infrastructure


PKI

List Access control


ACL

Challenge Hhandshake Anthentication protocol


CHAP

Password Authentication protocol


PAP

Point to point tunneling protocol


pptp

Authenticated Header


AH

Encasugated secure payload


ESP

Secure sockets layer


SSL

TTransport layer security


TLS

Internet connection Firewall


ICF

File transfer protocol


FTP

Dpmin Name Server


DNS

Intrusion Detection system


IDS

Virtual Network computing


VNC




مقدمه



چنانچه به اهمیت شبکه‌های اطلاعاتی (الکترونیکی) و نقش اساسی آن دریافت اجتماعی آینده پی برده باشیم، اهمیت امنیت این شبکه‌ها مشخص می‌گردد. اگر امنیت شبکه برقرار نگردد، مزیتهای فراوان آن نیز به خوبی حاصل نخواهد شد و پول و تجارت الکترونیک، خدمات به کاربران خاص، اطلاعات شخصی، اطلاعاتی عمومی و نشریات الکترونیک همه و همه در معرض دستکاری و سوءاستفاده‌های مادی و معنوی هستند. همچنین دستکاری اطلاعات- به عنوان زیربنای فکری ملت‌ها توسط گروههای سازماندهی شده بین‌المللی، به نوعی مختل ساختن امنیت ملی و تهاجم علیه دولت‌ها و تهدیدی ملی محسوب می‌شود.
برای کشور ما که بسیاری از نرم‌افزارهای پایه از قبیل سیستم عامل و نرم‌افزارهای کاربردی و اینترنتی، از طریق واسطه‌ها و شرکتهای خارجی تهیه می‌شود، بیم نفوذ از طریق راههای مخفی وجود دارد. در آینده که بانکها و بسیاری از نهادها و دستگاههای دیگر از طریق شبکة به فعالیت می‌پردازند، جلوگیری از نفوذ عوامل مخرب در شبکه بصورت مسئله‌ای استراتژیک درخواهد آمد که نپرداختن به آن باعث ایراد خساراتی خواهد شد که بعضاً جبران‌ناپذیر خواهد بود. چنانچه یک پیغام خاص، مثلاً از طرف شرکت مایکروسافت، به کلیه سایتهای ایرانی ارسال شود و سیستم عاملها در واکنش به این پیغام سیستمها را خراب کنند و از کار بیندازند، چه ضررهای هنگفتی به امنیت و اقتصاد مملکت وارد خواهد شد؟
نکته جالب اینکه بزرگترین شرکت تولید نرم‌افزارهای امنیت شبکه، شرکت چک پوینت است که شعبة اصلی آن در اسرائیل می‌باشد. مسأله امنیت شبکة برای کشورها، مسأله‌ای استراتژیک است؛ بنابراین کشور ما نیز باید به آخرین تکنولوژیهای امنیت شبکه مجهز شود و از آنجایی که این تکنولوژیها به صورت محصولات نرم‌افزاری قابل خریداری نیستند، پس می‌بایست محققین کشور این مهم را بدست بگیرند و در آن فعالیت نمایند.
امروزه اینترنت آنقدر قابل دسترس شده که هرکس بدون توجه به محل زندگی، ملیت، شغل و زمان میتواند به آن راه یابد و از آن بهره ببرد. همین سهولت دسترسی آن را در معرض خطراتی چون گم شدن، ربوده شدن، مخدوش شدن یا سوءاستفاده از اطلاعات موجود در آن قرار می‌دهد. اگر اطلاعات روی کاغذ چاپ شده بود و در قفسه‌ای از اتاقهای محفوظ اداره مربوطه نگهداری می‌شد، برای دسترسی به آنها افراد غیرمجاز می‌بایست از حصارهای مختلف عبور می‌کردند، اما اکنون چند اشاره به کلیدهای رایانه‌ای برای این منظور کافی است.

تعاریف امنیت شبکه :

بر اساس واژه نامه Webster امنیت به معنای کیفیت یا حالت امن بودن، رهایی از خطر، ترس و احساس نگرانی و تشویش می باشد. این تعبیر در دنیای الکترونیکی نیز صادق می باشد اما اگر بخواهیم تعریفی تخصصی در این زمینه داشته باشیم می توانیم بگوییم که، برقراری امنیت در حفظ و بقاء 4 اصل می باشد:

محرمانگی : اطلاعات فقط و فقط بایستی توسط افراد مجاز قابل دسترس باشد.
تمامیت : یک سیستم از عناصری متشکل است که در کنار هم برای رسیدن به هدفی یکسان همکاری دارند. حفظ تمامیت به معنای پیشگیری از بروز مشکل در این همکاری و پیوسته نگه داشتن عناصر یک سیستم می باشد.
دسترس پذیری : اطلاعات بایستی به هنگام نیاز، توسط افراد مجاز قابل دسترس باشد.
عدم انکار : به هنگام انجام کاری و یا دریافت اطلاعات یا سرویسی، شخص انجام دهنده یا گیرنده نتواند آن را انکار کند.

2) مفاهیم امنیت شبکه
امنیت شبکه یاNetwork Security پردازه ای است که طی آن یک شبکه در مقابل انواع مختلف تهدیدات داخلی و خارجی امن می شود. مراحل ذیل برای ایجاد امنیت پیشنهاد و تایید شده اند:

1-شناسایی بخشی که باید تحت محافظت قرار گیرد.

2-تصمیم گیری درباره مواردی که باید در مقابل آنها از بخش مورد نظر محافظت کرد.

3-تصمیم گیری درباره چگونگی تهدیدات

4-پیاده سازی امکاناتی که بتوانند از دارایی های شما به شیوه ای محافظت کنند که از نظر هزینه به صرفه باشد.

5-مرور مجدد و مداوم پردازه و تقویت آن درصورت یاقتن نقطه ضعف

برای درک بهتر مباحث مطرح شده در این بخش ابتدا به طرح بعضی مفاهیم در امنیت شبکه می پردازیم.
1-2) منابع شبکه

در یک شبکه مدرن منابع بسیاری جهت محافظت وجود دارند. لیست ذیل مجموعه ای از منابع شبکه را معرفی می کند که باید در مقابل انواع حمله ها مورد حفاظت قرار گیرند.

1-تجهیزات شبکه مانند روترها، سوئیچ ها و فایروالها

2-اطلاعات عملیات شبکه مانند جداول مسیریابی و پیکربندی لیست دسترسی که بر روی روتر ذخیره شده اند.

3-منابع نامحسوس شبکه مانند عرض باند و سرعت

4-اطلاعات و منابع اطلاعاتی متصل به شبکه مانند پایگاه های داده و سرورهای اطلاعاتی

5-ترمینالهایی که برای استفاده از منابع مختلف به شبکه متصل می شوند.

6-اطلاعات در حال تبادل بر روی شبکه در هر لحظه از زمان

7-خصوصی نگهداشتن عملیات کاربرن و استفاده آنها از منابع شبکه جهت جلوگیری از شناسایی کاربران.

مجموعه فوق به عنوان دارایی های یک شبکه قلمداد می شود.
2-2) حمله

حال به تعریف حمله می پردازیم تا بدانیم که از شبکه در مقابل چه چیزی باید محافظت کنیم. حمله تلاشی خطرناک یا غیر خطرناک است تا یک منبع قابل دسترسی از طریق شبکه ، به گونه ای مورد تغییر یا استفاده قرار گیرد که مورد نظر نبوده است.برای فهم بهتر بد نیست حملات شبکه را به سه دسته عمومی تقسیم کنیم:

1-دسترسی غیرمجاز به منابع و اطلاعات از طریق شبکه

2-دستکاری غیرمجاز اطلاعات بر روی یک شبکه

3-حملاتی که منجر به اختلال در ارائه سرویس می شوند و اصطلاحا Denial of Service نام دارند.

کلمه کلیدی در دو دسته اول انجام اعمال به صورت غیرمجاز است. تعریف یک عمل مجاز یا غیرمجاز به عهده سیاست امنیتی شبکه است، اما به عبارت کلی می توان دسترسی غیرمجاز را تلاش یک کاربر جهت دیدن یا تغییر اطلاعاتی که برای وی در نظر گرفته نشده است، تعریف نمود اطلاعات روی یک شبکه نیز شامل اطلاعات موجود بر روی رایانه های متصل به شبکه مانند سرورهای پایگاه داده و وب ، اطلاعات در حال تبادل بر روی شبکه و اطلاعات مختص اجزاء شبکه جهت انجام کارها مانند جداول مسیریابی روتر است. منابع شبکه را نیز می توان تجهیزات انتهایی مانند روتر و فایروال یا مکانیزمهای اتصال و ارتباط دانست.

هدف از ایجاد امنیت شبکه ، حفاظت از شبکه در مقابل حملات فوق است، لذا می توان اهداف را نیز در سه دسته ارائه کرد:

1-ثابت کردن محرمانگی داده

2-نگهداری جامعیت داده

3 -نگهداری در دسترس بودن داده
3-2) تحلیل خطر

پس از تعیین دارایی های شبکه و عوامل تهدیدکننده آنها ، باید خطرات مختلف را ارزیابی کرد. در بهترین حالت باید بتوان از شبکه در مقابل تمامی انواع خطا محافظت کرد، اما امنیت ارزان به دست نمی آید. بنابراین باید ارزیابی مناسبی را بر روی انواع خطرات انجام داد تا مهمترین آنها را تشخیص دهیم و از طرف دیگر منابعی که باید در مقابل این خطرات محافظت شوند نیز شناسایی شوند. دو فاکتور اصلی در تحلیل خطر عبارتند از :

1-احتمال انجام حمله

2-خسارت وارده به شبکه درصورت انجام حمله موفق
4-2) سیاست امنیتی

پس از تحلیل خطر باید سیاست امنیتی شبکه را به گونه ای تعریف کرد که احتمال خطرات و میزان خسارت را به حداقل برساند. سیاست امنیتی باید عمومی و در حوزه دید کلی باشد و به جزئیات نپردازد. جزئیات می توانند طی مدت کوتاهی تغییر پیدا کنند اما اصول کلی امنیت یک شبکه که سیاست های آن را تشکیل می دهند ثابت باقی می مانند.در واقع سیاست امنیتی سه نقش اصلی را به عهده دارد:

1-چه و چرا باید محافظت شود.

2-چه کسی باید مسئولیت حفاظت را به عهده بگیرد.

3-زمینه ای را بوجود آورد که هرگونه تضاد احتمالی را حل و فصل کند.

سیاستهای امنیتی را می توان به طور کلی به دو دسته تقسیم کرد:

1-مجاز (Permissive) : هر آنچه بطور مشخص ممنوع نشده است ، مجاز است.

2-محدود کننده (Restrictive) : هر آنچه بطور مشخص مجاز نشده است ، ممنوع است.

معمولا ایده استفاده از سیاستهای امنیتی محدودکننده بهتر و مناسبتر است چون سیاستهای مجاز دارای مشکلات امنیتی هستند و نمی توان تمامی موارد غیرمجاز را برشمرد.
5-2) طرح امنیت شبکه

با تعریف سیاست امنیتی به پیاده سازی آن در قالب یک طرح امنیت شبکه می رسیم. المانهای تشکیل دهنده یک طرح امنیت شبکه عبارتند از :

1-ویژگیهای امنیتی هر دستگاه مانند کلمه عبور مدیریتی و یا بکارگیریSSH

2-فایروالها

3-مجتمع کننده هایVPN برای دسترسی از دور

4-تشخیص نفوذ

5-سرورهای امنیتیAAA (Authentication، Authorization and Accounting) و سایر خدماتAAA برای شبکه

6-مکانیزمهای کنترل دسترسی و محدودکننده دسترسی برای دستگاههای مختلف شبکه
6-2) نواحی امنیتی

تعریف نواحی امنیتی نقش مهمی را در ایجاد یک شبکه امن ایفا می کند. در واقع یکی از بهترین شیوه های دفاع در مقابل حملات شبکه ، طراحی امنیت شبکه به صورت منطقه ای و مبتنی بر توپولوژی است و یکی از مهمترین ایده های مورد استفاده در شبکه های امن مدرن ، تعریف نواحی و تفکیک مناطق مختلف شبکه از یکدیگر است. تجهیزاتی که در هر ناحیه قرار می گیرند نیازهای متفاوتی دارند و لذا هر ناحیه حفاظت را بسته به نیازهای امنیتی تجهیزات نصب شده در آن ، تامین می کند. همچنین منطقه بندی یک شبکه باعث ایجاد ثبات بیشتر در آن شبکه نیزمی شود.
نواحی امنیتی بنابر استراتژی های اصلی ذیل تعریف می شوند.

1-تجهیزات و دستگاههایی که بیشترین نیاز امنیتی را دارند (شبکه خصوصی) در امن ترین منطقه قرار می گیرند. معمولا اجازه دسترسی عمومی یا از شبکه های دیگر به این منطقه داده نمی شود. دسترسی با کمک یک فایروال و یا سایر امکانات امنیتی مانند دسترسی از دور امن (SRA) کنترل می شود. کنترل شناسایی و احراز هویت و مجاز یا غیر مجاز بودن در این منطقه به شدت انجام می شود.

2-سرورهایی که فقط باید از سوی کاربران داخلی در دسترس باشند در منطقه ای امن ، خصوصی و مجزا قرار می گیرند. کنترل دسترسی به این تجهیزات با کمک فایروال انجام می شود و دسترسی ها کاملا نظارت و ثبت می شوند.

3-سرورهایی که باید از شبکه عمومی مورد دسترسی قرار گیرند در منطقه ای جدا و بدون امکان دسترسی به مناطق امن تر شبکه قرار می گیرند. درصورت امکان بهتر است هر یک از این سرورها را در منطقه ای مجزا قرار داد تا درصورت مورد حمله قرار گرفتن یکی ، سایرین مورد تهدید قرار نگیرند. به این مناطقDMZ یاDemilitarized Zone می گویند.

4-استفاده از فایروالها به شکل لایه ای و به کارگیری فایروالهای مختلف سبب می شود تا درصورت وجود یک اشکال امنیتی در یک فایروال ، کل شبکه به مخاطره نیفتد و امکان استفاده ازBackdoor نیز کم شود











1)مفاهیم حملات در شبکه های کامپیوتری
حملات در یک شبکه کامپیوتری حاصل پیوند سه عنصر مهم سرویس ها ی فعال ، پروتکل های استفاده شده و پورت های باز می باشد . یکی از مهمترین وظایف کارشناسان فن آوری اطلاعات ، اطیمنان از ایمن بودن شبکه و مقاوم بودن آن در مقابل حملات است (مسئولیتی بسیار خطیر و سنگین ) . در زمان ارائه سرویس دهندگان ، مجموعه ای از سرویس ها و پروتکل ها به صورت پیش فرض فعال و تعدادی دیگر نیز غیر فعال شده اند.این موضوع ارتباط مستقیمی با سیاست های یک سیستم عامل و نوع نگرش آنان به مقوله امنیت دارد. در زمان نقد امنیتی سیستم های عامل ، پرداختن به موضوع فوق یکی از محورهائی است که کارشناسان امنیت اطلاعات با حساسیتی بالا آنان را دنبال می نمایند.
اولین مرحله در خصوص ایمن سازی یک محیط شبکه ، تدوین ، پیاده سازی و رعایت یک سیاست امنیتی است که محور اصلی برنامه ریزی در خصوص ایمن سازی شبکه را شامل می شود . هر نوع برنامه ریزی در این رابطه مستلزم توجه به موارد زیر است :

1- بررسی نقش هر سرویس دهنده به همراه پیکربندی انجام شده در جهت انجام وظایف مربوطه در شبکه

2- انطباق سرویس ها ، پروتکل ها و برنامه های نصب شده با خواسته ها ی یک سازمان

3- بررسی تغییرات لازم در خصوص هر یک از سرویس دهندگان فعلی (افزودن و یا حذف سرویس ها و پروتکل های غیرضروری ، تنظیم دقیق امنیتی سرویس ها و پروتکل های فعال )

تعلل و یا نادیده گرفتن فاز برنامه ریزی می تواند زمینه بروز یک فاجعه عظیم اطلاعاتی را در یک سازمان به دنبال داشته باشد . متاسفانه در اکثر موارد توجه جدی به مقوله برنامه ریزی و تدوین یک سیاست امنیتی نمی گردد . فراموش نکنیم که فن آوری ها به سرعت و به صورت مستمر در حال تغییر بوده و می بایست متناسب با فن آوری های جدید ، تغییرات لازم با هدف افزایش ضریب مقاومت سرویس دهندگان و کاهش نقاط آسیب پذیر آنان با جدیت دنبال شود . نشستن پشت یک سرویس دهنده و پیکربندی آن بدون وجود یک برنامه مدون و مشخص ، امری بسیار خطرناک بوده که بستر لازم برای بسیاری از حملاتی که در آینده اتفاق خواهند افتاد را فراهم می نماید . هر سیستم عامل دارای مجموعه ای از سرویس ها ، پروتکل ها و ابزارهای خاص خود بوده و نمی توان بدون وجود یک برنامه مشخص و پویا به تمامی ابعاد آنان توجه و از پتانسیل های آنان در جهت افزایش کارائی و ایمن سازی شبکه استفاده نمود. پس از تدوین یک برنامه مشخص در ارتباط با سرویس دهندگان ، می بایست در فواصل زمانی خاصی ، برنامه های تدوین یافته مورد بازنگری قرار گرفته و تغییرات لازم در آنان با توجه به شرایط موجود و فن آوری های جدید ارائه شده ، اعمال گردد . فراموش نکنیم که حتی راه حل های انتخاب شده فعلی که دارای عملکردی موفقیت آمیز می باشند ، ممکن است در آینده و با توجه به شرایط پیش آمده قادر به ارائه عملکردی صحیح ، نباشند .

2) وظیفه یک سرویس دهنده
پس از شناسائی جایگاه و نقش هر سرویس دهنده در شبکه می توان در ارتباط با سرویس ها و پروتکل های مورد نیاز آن به منظور انجام وظایف مربوطه ، تصمیم گیری نمود . برخی از سرویس دهندگان به همراه وظیفه آنان در یک شبکه کامپیوتری به شرح زیر می باشد :

Logon Server : این نوع سرویس دهندگان مسئولیت شناسائی و تائید کاربران در زمان ورود به شبکه را برعهده دارند . سرویس دهندگان فوق می توانند عملیات خود را به عنوان بخشی در کنار سایر سرویس دهندگان نیز انجام دهند .

Network Services Server : این نوع از سرویس دهندگان مسئولیت میزبان نمودن سرویس های مورد نیاز شبکه را برعهده دارند . این سرویس ها عبارتند از :
- Dynamic Host Configuration Protocol ) DHCP)
- Domain Name System ) DNS)
- Windows Internet Name Service) WINS)
- Simple Network Management Protocol ) SNMP)

Application Server : این نوع از سرویس دهندگان مسئولیت میزبان نمودن برنامه ها ی کاربردی نظیر بسته نرم افزاری Accounting و سایر نرم افزارهای مورد نیاز در سازمان را برعهده دارند .

File Server : از این نوع سرویس دهندگان به منظور دستیابی به فایل ها و دایرکتوری ها ی کاربران ، استفاده می گردد .

Print Server : از این نوع سرویس دهندگان به منظور دستیابی به چاپگرهای اشتراک گذاشته شده در شبکه ، استفاده می شود .

Web Server : این نوع سرویس دهندگان مسئولیت میزبان نمودن برنامه های وب و وب سایت های داخلی و یا خارجی را برعهده دارند .

FTP Server : این نوع سرویس دهندگان مسئولیت ذخیره سازی فایل ها برای انجام عملیات Downloading و Uploading را برعهده دارند. سرویس دهندگان فوق می توانند به صورت داخلی و یا خارجی استفاده گردند .

Email Server : این نوع سرویس دهندگان مسئولیت ارائه سرویس پست الکترونیکی را برعهده داشته و می توان از آنان به منظور میزبان نمودن فولدرهای عمومی و برنامه های Gropuware ، نیز استفاده نمود.

News/Usenet))NNTP Server : این نوع سرویس دهندگان به عنوان یک سرویس دهنده newsgroup بوده و کاربران می توانند اقدام به ارسال و دریافت پیام هائی بر روی آنان نمایند .

به منظور شناسائی سرویس ها و پروتکل های مورد نیاز بر روی هر یک از سرویس دهندگان ، می بایست در ابتدا به این سوال پاسخ داده شود که نحوه دستیابی به هر یک از آنان به چه صورت است ؟ : شبکه داخلی ، شبکه جهانی و یا هر دو مورد . پاسخ به سوال فوق زمینه نصب و پیکربندی سرویس ها و پروتکل های ضروری و حذف و غیر فعال نمودن سرویس ها و پروتکل های غیرضروری در ارتباط با هر یک از سرویس دهندگان موجود در یک شبکه کامپیوتری را فراهم می نماید .

3) سرویس های حیاتی و موردنیاز
هر سیستم عامل به منظور ارائه خدمات و انجام عملیات مربوطه ، نیازمند استفاده از سرویس های متفاوتی است . در حالت ایده آل ، عملیات نصب و پیکربندی یک سرویس دهنده می بایست صرفا" شامل سرویس ها و پروتکل های ضروری و مورد نیاز به منظور انجام وظایف هر سرویس دهنده باشد. معمولا" تولید کنندگان سیستم های عامل در مستندات مربوطه به این سرویس ها اشاره می نمایند. استفاده از مستندات و پیروی از روش های استاندارد ارائه شده برای پیکربندی و آماده سازی سرویس دهندگان ،زمینه نصب و پیکربندی مطمئن با رعایت مسائل ایمنی را بهتر فراهم می نماید .
زمانی که کامپیوتری در اختیار شما گذاشته می شود ، معمولا" بر روی آن نرم افزارهای متعددی نصب و پیکربندی های خاصی نیز در ارتباط با آن اعمال شده است . یکی از مطمئن ترین روش ها به منظور آگاهی از این موضوع که سیستم فوق انتظارات شما را متناسب با برنامه تدوین شده ، تامین می نماید ، انجام یک نصب Clean با استفاده از سیاست ها و لیست ها ی از قبل مشخص شده است . بدین ترتیب در صورت بروز اشکال می توان به سرعت از این امر آگاهی و هر مشکل را در محدوده خاص خود بررسی و برای آن راه حلی انتخاب نمود. ( شعاع عملیات نصب و پیکربندی را به تدریج افزایش دهیم ) .

4) مشخص نمودن پروتکل های مورد نیاز
برخی از مدیران شبکه عادت دارند که پروتکل های غیرضروری را نیز بر روی سیستم نصب نمایند ، یکی از علل این موضوع ، عدم آشنائی دقیق آنان با نقش و عملکرد هریک از پروتکل ها در شبکه بوده و در برخی موارد نیز بر این اعتقاد هستند که شاید این پروتکل ها در آینده مورد نیاز خواهد بود. پروتکل ها همانند سرویس ها ، تا زمانی که به وجود آنان نیاز نمی باشد ، نمی بایست نصب گردند . با بررسی یک محیط شبکه با سوالات متعددی در خصوص پروتکل های مورد نیاز برخورد نموده که پاسخ به آنان امکان شناسائی و نصب پروتکل های مورد نیاز را فراهم نماید .

به چه نوع پروتکل و یا پروتکل هائی برای ارتباط سرویس گیرندگان ( Desktop ) با سرویس دهندگان ، نیاز می باشد ؟

به چه نوع پروتکل و یا پروتکل هائی برای ارتباط سرویس دهنده با سرویس دهنده ، نیاز می باشد ؟

به چه نوع پروتکل و یا پروتکل هائی برای ارتباط سرویس گیرندگان ( Desktop ) از راه دور با سرویس دهندگان ، نیاز می باشد ؟

آیا پروتکل و یا پروتکل های انتخاب شده ما را ملزم به نصب سرویس های اضافه ای می نمایند ؟

آیا پروتکل های انتخاب شده دارای مسائل امنیتی خاصی بوده که می بایست مورد توجه و بررسی قرار گیرد ؟

در تعداد زیادی از شبکه های کامپیوتری ،از چندین سیستم عامل نظیر ویندوز ، یونیکس و یا لینوکس ، استفاده می گردد . در چنین مواردی می توان از پروتکل TCP/IP به عنوان فصل مشترک بین آنان استفاده نمود. در ادامه می بایست در خصوص فرآیند اختصاص آدرس های IP تصیم گیری نمود ( به صورت ایستا و یا پویا و به کمک DHCP ) . در صورتی که تصمیم گرفته شود که فرآیند اختصاص آدرس های IP به صورت پویا و به کمک DHCP ، انجام شود، به یک سرویس اضافه و با نام DHCP نیاز خواهیم داشت . با این که استفاده از DHCP مدیریت شبکه را آسانتر می نماید ولی از لحاظ امنیتی دارای درجه پائین تری نسبت به اختصاص ایستای آدرس های IP ، می باشد چراکه کاربران ناشناس و گمنام می توانند پس از اتصال به شبکه ، بلافاصله از منبع صادرکننده آدرس های IP ، یک آدرس IP را دریافت و به عنوان یک سرویس گیرنده در شبکه ایفای وظیفه نمایند. این وضعیت در ارتباط با شبکه های بدون کابل غیرایمن نیز صدق می نماید. مثلا" یک فرد می تواند با استقرار در پارکینگ یک ساختمان و به کمک یک Laptop به شبکه شما با استفاده از یک اتصال بدون کابل ، متصل گردد. پروتکل TCP/IP ، برای "معادل سازی نام به آدرس " از یک سرویس دهنده DNS نیز استفاده می نماید . در شبکه های ترکیبی شامل چندین سیستم عامل نظیر ویندوز و یونیکس و با توجه به این که ویندوز NT 4.0 و یا 2000 شده است ، علاوه بر DNS به سرویس WINS نیز نیاز می باشد . همزمان با انتخاب پروتکل ها و سرویس های مورد نیاز آنان ، می بایست بررسی لازم در خصوص چالش های امنیتی هر یک از آنان نیز بررسی و اطلاعات مربوطه مستند گردند( مستندسازی ، ارج نهادن به زمان خود و دیگران است ) . راه حل انتخابی ، می بایست کاهش تهدیدات مرتبط با هر یک از سرویس ها و پروتکل ها را در یک شبکه به دنبال داشته باشد .

5) مزایای غیرفعال نمودن پروتکل ها و سرویس های غیرضروری
استفاده عملیاتی از یک سرویس دهنده بدون بررسی دقیق سرویس ها ، پروتکل ها و پیکربندی متنتاظر با هر یک از آنان زمینه بروز تهدیدات و حملات را در یک شبکه به دنبال خواهد داشت . فراموش نکنیم که مهاجمان همواره قربانیان خود را از بین سرویس دهندگانی که به درستی پیکربندی نشده اند ، انتخاب می نمایند. بنابراین می بایست به سرعت در خصوص سرویس هائی که قصد غیرفعال نمودن آنان را داریم ، تصمیم گیری شود . قطعا" نصب سرویس ها و یا پروتکل هائی که قصد استفاده از آنان وجود ندارد ، امری منطقی و قابل قبول نخواهد بود. در صورتی که این نوع از سرویس ها نصب و به درستی پیکربندی نگردند ، مهاجمان می توانند با استفاده از آنان ، آسیب های جدی را متوجه شبکه نمایند . تهدید فوق می تواند از درون شبکه و یا خارج از شبکه متوجه یک شبکه کامپیوتری گردد . بر اساس برخی آمارهای منتشر شده ، اغلب آسیب ها و تهدیدات در شبکه یک سازمان توسط کارکنان کنجکا و و یا ناراضی صورت می پذیرد تا از طریق مهاجمان خارج از شبکه .
بخاطر داشته باشید که ایمن سازی شبکه های کامپیوتری مستلزم اختصاص زمان لازم و کافی برای برنامه ریزی است . سازمان ها و موسسات علاقه مندند به موازات عرضه فن آوری های جدید ، به سرعت از آنان استفاده نموده تا بتوانند از مزایای آنان در جهت اهداف سازمانی خود استفاده نمایند. تعداد و تنوع گزینه های انتخابی در خصوص پیکربندی هر سیستم عامل ، به سرعت رشد می نماید . امروزه وجود توانائی لازم در جهت شناسائی و پیاده سازی سرویس ها و پروتکل های مورد نیاز در یک شبکه خود به یک مهارت ارزشمند تبدیل شده است. بنابراین لازم است کارشناسان فن آوری اطلاعات که مسئولیت شغلی آنان در ارتباط با شبکه و ایمن سازی اطلاعات است ، به صورت مستمر و با اعتقاد به اصل بسیار مهم " اشتراک دانش و تجارب " ، خود را بهنگام نمایند. اعتقاد عملی به اصل فوق ، زمینه کاهش حملات و تهدیدات را در هر شبکه کامپیوتری به دنبال خواهد داشت .

6)انواع حملات ( Attacks )

انواع حملات

Denial of Service (DoS) & Distributed Denial of Service (DDoS)

Back Door


Spoofing

Man in the Middle


Replay

TCP/IP Hijacking


Weak Keys

Mathematical


Password Guessing

Brute Force


Dictionary

Birthday


Software Exploitation

Malicious Code


Viruses

Virus Hoaxes


Trojan Horses

Logic Bombs


Worms

Social Engineering


Auditing

System Scanning











1) مراحل ایمن سازی شبکه:

همیشه در امنیت شبکه موضوع لایه های دفاعی، موضوع داغ و مهمی است. در این خصوص نیز نظرات مختلفی وجود دارد. عده ای فایروال را اولین لایه دفاعی می دانند، بعضی ها هم Access List رو اولین لایه دفاعی می دانند، اما واقعیت این است که هیچکدام از این‌ها، اولین لایه دفاعی محسوب نمی شوند. به خاطر داشته باشید که اولین لایه دفاعی در امنیت شبکه و حتی امنیت فیزیکی وجود یک خط مشی (Policy) هست. بدون policy، لیست کنترل، فایروال و هر لایه دیگر، بدون معنی می شود و اگر بدون policy شروع به ایمن سازی شبکه کنید، محصول وحشتناکی از کار در می آید.
با این مقدمه، و با توجه به این که شما policy مورد نظرتان را کاملا تجزیه و تحلیل کردید و دقیقا می دانید که چه می خواهید و چه نمی خواهید، کار را شروع می‌شود. حال باید پنج مرحله رو پشت سر بگذاریم تا کار تمام شود. این پنج مرحله عبارت اند از :

(1 بازرسی( (Inspection

2 ) حفاظت( Protection )

3 ) ردیابی( ( Detection

4) واکنش( ( Reaction

5 ) بازتاب Reflection ))

در طول مسیر ایمن سازی شبکه از این پنج مرحله عبور می کنیم، ضمن آن که این مسیر، احتیاج به یک تیم امنیتی دارد و یک نفر به تنهایی نمی تواند این پروسه را طی کند.
-1 اولین جایی که ایمن سازی را شروع می کنیم، ایمن کردن کلیه سندیت های (authentication) موجود است. معمولا رایج ترین روش authentication، استفاده از شناسه کاربری و کلمه رمز است.
مهمترین قسمت هایی که باید authentication را ایمن و محکم کرد عبارتند از :

- کنترل کلمات عبور کاربران، به ویژه در مورد مدیران سیستم.

- کلمات عبور سوییچ و روتر ها ( در این خصوص روی سوییچ تاکید بیشتری می شود، زیرا از آنجا که این ابزار (device) به صورت plug and play کار می کند، اکثر مدیرهای شبکه از config کردن آن غافل می شوند. در حالی توجه به این مهم می تواند امنیت شبکه را ارتقا دهد. لذا به مدیران امنیتی توصیه میشود که حتما سوییچ و روتر ها رو کنترل کنند.

- کلمات عبور مربوط به SNMP.

- کلمات عبور مربوط به پرینت سرور.

- کلمات عبور مربوط به محافظ صفحه نمایش.

در حقیقت آنچه که شما در کلاس‌های امنیت شبکه در مورد Account and Password Security یاد گرفتید این جا به کار می رود.

-2گام دوم نصب و به روز رسانی آنتی ویروس ها روی همه کامپیوتر ها، سرورها و میل سرورها است. ضمن اینکه آنتی ویروس های مربوط به کاربران باید به صورت خودکار به روز رسانی شود و آموزش های لازم در مورد فایل های ضمیمه ایمیل ها و راهنمایی لازم جهت اقدام صحیح در صورت مشاهده موارد مشکوک نیز باید به کاربران داده شود.

3 -گام سوم شامل نصب آخرین وصله های امنیتی و به روز رسانی های امنیتی سیستم عامل و سرویس های موجود است. در این مرحله علاوه بر اقدامات ذکر شده، کلیه سرورها، سوییچ ها، روتر ها و دسک تاپ ها با ابزار های شناسایی حفره های امنیتی بررسی می شوند تا علاوه بر شناسایی و رفع حفره های امنیتی، سرویس های غیر ضروری هم شناسایی و غیرفعال بشوند.

-4در این مرحله نوبت گروه بندی کاربران و اعطای مجوزهای لازم به فایل ها و دایرکتوری ها است. ضمن اینکه اعتبارهای( account) قدیمی هم باید غیر فعال شوند.

گروه بندی و اعطای مجوز بر اساس یکی از سه مدل استاندارد Access Control Techniques یعنی MAC , DAC یا RBAC انجام می شود. بعد از پایان این مرحله، یک بار دیگر امنیت سیستم عامل باید چک شود تا چیزی فراموش نشده باشد.

-5حالا نوبت device ها است که معمولا شامل روتر، سوییچ و فایروال می شود. بر اساس policy موجود و توپولوژی شبکه، این ابزار باید config شوند. تکنولوژی هایی مثل NAT , PAT و filtering و غیره در این مرحله مطرح می شود و بر همین علت این مرحله خیلی مهم است. حتی موضوع مهم IP Addressing که از وظایف مدیران شبکه هست نیز می تواند مورد توجه قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که از حداقل ممکن برای IP Assign به شبکه ها استفاده شده است.

-6قدم بعد تعیین استراژی تهیه پشتیبان(backup) است. نکته مهمی که وجود دارد این است که باید مطمئن بشویم که سیستم backup و بازیابی به درستی کار کرده و در بهترین حالت ممکن قرار دارد.

-7 امنیت فیزیکی. در این خصوص اول از همه باید به سراغ UPS ها رفت. باید چک کنیم که UPS ها قدرت لازم رو برای تامین نیروی الکتریکی لازم جهت کار کرد صحیح سخت افزار های اتاق سرور در زمان اضطراری را داشته باشند. نکات بعدی شامل کنترل درجه حرارت و میزان رطوبت،ایمنی در برابر سرقت و آتش سوزی است. سیستم کنترل حریق باید به شکلی باشد که به نیروی انسانی و سیستم های الکترونیکی آسیب وارد نکند. به طور کل آنچه که مربوط به امنیت فیزیکی می شود در این مرحله به کار می رود.

پژهش بررسی اصول و مبانی امنیت در شبکه های رایانه ایمقاله بررسی اصول و مبانی امنیت در شبکه های رایانه ایاصول و مبانی امنیت در شبکه های رایانه ایتحقیق بررسی اصول و مبانی امنیت در شبکه های رایانه ایدانلود پژهش بررسی اصول و مبانی امنیت در شبکه های رایانه ایبررسی اصول و مبانی امنیت در شبکه های رایانه ای

بررسی اصول طراحی آنتن های حلقوی

پژهش بررسی اصول طراحی آنتن های حلقوی در 118 صفحه ورد قابل ویرایش

دسته بندی	الکترونیک و مخابرات
فرمت فایل	doc
حجم فایل	218 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	118

دریافت فایل

فروشنده فایل

کد کاربری 6017

تمام فایل ها

پژهش بررسی اصول طراحی آنتن های حلقوی در 118 صفحه ورد قابل ویرایش

مقدمه

فصل اول

1- آنتن حلقوی ....................................................................................9

1-1- حلقۀ کوچک ............................................................................. 9

2-1- دو قطبی مغناطیسی کوتاه . معادل یک حلقله ..................................... 13

3-1- میدانهای دور دو قطبی کوچک و دو قطبی کوتاه ...............................16

4-1- مقایسه میدانهای دور حلقه کوچک و دو قطبی کوتاه ...........................20

5-1- آنتن حلقه ای . حالت کلی ........................................................... 21

6-1- پترن های میدان دور آنتهای حلقه ای دایره ای با جریان یکنواخت .......... 26

7-1- حلقه کوچک به عنوان یک حالت خاص .......................................... 30

8-1- مقاومت تشعشع حلقه ها ............................................................... 31

9-1- خاصیت جهتی آنتهای حلقه ای دایره ای با جریان یکنواخت ................. 37

10-1- جدول فرمول های حلقه ............................................................. 39

11-1- آنتهای حلقوی مربعی ................................................................ 40

12-1- آنتهای حلقوی دایروی .............................................................. 53

13-1- حلقه ی دایروی حامل یک جریان ثابت ......................................... 61

فصل دوم

2- آنتهای حلقوی کوچک ................................................................... 65

1-2- دوگانگی ................................................................................. 66

2-2- آنتن حلقوی کوچک .................................................................. 71

فصل سوم

3- آنتهای یاگی یودا .......................................................................... 77

منابع و مأخذ ............................................................................91



اصول و تعاریف آنتنها

مقدمه :

از آغاز تمدن بشری مخابرات اهمیت اساسی را برای جوامع انسانها داشته است . در مراحل اولیه مخابرات توسط امواج صوتی از طریق صدا صورت می گرفت . با افزایش مسافات لازم برای مخابرات ابزارهای مختلفی مانند طبلها ، بوقها و غیره ارائه شدند .

برای مسافات طولانیتر روشها و وسائل ارتباطات بصری مانند پرچمهای خبری و علائم دودی در روز و آتش در شب به کار برده شدند .

البته ابزارهای مخابراتی نوری از قسمت مرئی طیف الکترومغناطیسی استفاده میکنند. تنها در تاریخ اخیر بشر است که طیف الکترومغناطیسی خارج از ناحیه مرئی برای ارتباطات راه دور از طریق امواج رادیوئی به کار برده شده است .

آنتن رادیوئی یک قطعه اساسی در هر سیستم رادیوئی می باشد . یک آنتن رادیوئی یک ابزاری است که امکان تشعشع یا دریافت امواج رادیوئی را فراهم می سازد .

به عبارت دیگر ، یک آنتن یک موج هدایت شده روی یک خط انتقال را به یک موج فضای آزاد در حالت ارسال و برعکس در حالت دریافت تبدیل می کند . بنابراین ، اطلاعات می تواند بدون هیچ گونه ساختار و وسیله واسطه ای بین نقاط و محلهای مختلف انتقال یابد .

فرکانسهای ممکن امواج الکترومغناطیسی حامل این اطلاعات طیف الکترومغناطیسی را تشکیل می دهد .

باند فرکانسهای رادیوئی در ضمیمه ارائه شده اند . یکی از بزرگترین منابع انسان طیف الکترومغناطیسی است و آنتنها در استفاده از این منبع طبیعی نقش اساسی را ایفاء کرده اند . یک تاریخ مختصر تکنولوژی آنتنها بحثی از کاربردهای آنها ذیلاً ارائه می شود .

مبنای نظری آنتها بر معادلات ماکسول استوار است . "جیمز کلارک ماکسول" (1831 – 1879 ) در سال 1864 در حضور انجمن سلطنتی انگلستان نظریه خود را ارائه داد مبنی بر اینکه نور و امواج الکترومغناطیسی پدیده های فیزیک یکسانی هستند .

همچنین پیش بینی کرد که نور و اختلالات الکترومغناطیسی را می توان بصورت امواج رونده دارای سرعت برابر توجیه کرد .

فیزیکدان آلمانی "هاینریش هرتزگ" (1857 – 1897) در سال 1886 توانست صدق ادعاو پیش بینی ماکسول را مبنی بر اینکه کنشها و پدیده های الکترومغناطیسی می توانند در هوا منتشر شوند ، نشان دهد .

هرتز کشف کرد که اختلالات الکتریکی می توان توسط یک مدار ثانویه با ابعاد مناسب برای حالت تشدید و دارای یک شکاف هوا برای ایجاد جرقه آشکار کرد .

منبع اولیه اختلالات الکتریکی مورد بررسی هرتز شامل دو ورق هم صفحه بود که هر ورق با یک سیم به یک سیم پیچ القائی وصل می شد .

این اولین آنتن مشابه آنتن دو قطبی ورق خازنی مورد بحث در بخش 2-1 می باشد . هرتز آنتهای دو قطبی و حلقوی و نیز آنتهای انعکاسی سهموی استوانه ای نسبتاً پیچیده ای را دارای دو قطبیهائی در امتداد خط کانونی شان بعنوان تغذیه ساخت .

مهندس برق ایتالیایی "گوگلیلمو مارکونی" نیز یک استوانه سهموی میکروویو در طول موج 23 سانتیمتر را برای انتقال کد اولیه اش ساخت . ولی کارهای بعدیش برای حصول برد مخابراتی بهتر در طول موجهای بلندتر بود .

برای اولین مخابرات رادیوئی در ماورای اقیانوس اطلس در سال 1901 آنتن فرستنده شامل یک فرستنده جرقه ای بود که بین زمین و یک سیستم شامل 50 عدد سیم قائم متصل می شد .

سیم ها از هم باز شده و توسط یک سیم افقی متصل به دو دکل نگه داشته می شد . آنتن گیرنده توسط بالونهائی آویزان می شدند . مارکونی اهمیت مرتفع کردن آنتها را در این فرکانسهای پائین در حدود 60 کیلوهرتز درک می کرد .

فیزیکدان روسی " الکساندر پوپوف " (1859 – 1905) نیز اهمیت کشف امواج رادیویی را توسط هرتز تشخیص داد و یک سال قبل از مارکونی شروع به کار و فعالیت در مورد روشهای دریافت آنها نمود .

اغلب افتخار کاربرد اولین آنتن در اولین سیستم رادیوئی را در سال 1897 برای ارسال یک سیگنال از کشتی به ساحل در مسافت سه میل به او می دهند .

در هر حال ، این مارکونی بود که رادیوی تجارتی را توسعه داده و مخابرات رادیوئی را در ماورای اقیانوس اطلس ایجاد کرد . مارکونی را می توان پدر رادیو آماتور دانست .

توسعه آنتها در سالهای اولیه به علت عدم وجود و در دسترس نبودن مولدهای سیگنال محدود بود . در حدود سالهای 1920 پس از آنکه لامپ تریود "دوفارست" برای ایجاد سیگنالهای امواج پیسوته تا 1 مگاهرتز به کار رفت ، ساخت آنتهای تشدیدی (با طول تشدید) مانند دو قطبی نیم موج امکان یافت .

در این فرکانسهای بالاتر امکان ساخت آنتها با ابعاد و اندازه های فیزیکی در حدود تشدید (یعنی نیم طول موج) فراهم شد .

قبل از جنگ دوم جهانی مولدهای سیگنال مگنیترون و کلایسترون میکروویو (در حدود 1 گگا هرتز) همراه با موجبرهای تو خالی اختراع و توسعه یافتند . این تحولات منجر به ابداع و ساخت آنتهای بوقی شد ، گر چه سالها قبل "چندر بوز" (1858- 1937) در هندوستان اولین آنتن بوقی الکترومغناطیسی را ساخت .

در سال 1934 اولین سیستم رادیو تلفنی میکروویو تجارتی بین انگلستان و فرانسه در فرکانس عمل 8/1 گگا هرتز برقرار شد .

در خلال جنگ دوم جهانی یک فعالیت وسیع طراحی و توسعه برای ساخت سیستمهای رادار منجر به ابداع انئاع مختلف آنتهای مدرن مانند آنتهای بشقابی (منعکس کننده) ، عدسیها و آرایه های شکافی موجبری شد .

حال ، نظر خود را به کاربردهای آنتها معطوف می کنیم . انتقال انرژی الکترومغناطیسی می تواند توسط نوعی از ساختارهای هدایت کننده امواج (مانند یک خط انتقال) صورت گیرد و یا می تواند از طریق آنتهای فرستنده و گیرنده بدون هیچ گونه ساختار هدایت کننده واسطه ای انجام گیرد .

اگر فاصله بین فرستنده و یک گیرنده برابر r باشد ، تلفات توان برای خط انتقال متناسب با 2(e-αr) است .

α ثابت تضعیف خط انتقال می باشد . اگر آنتها در یک سیستم خط دید به کار رود ، تلفات توان متناسب با است . عوامل مختلفی در انتخاب بین خطوط انتقال یا آنتها دخالت دارند .

بطور کلی ، خطوط انتقال در فرکانسهای پائین و فواصل کوتاه عملی هستند فرکانسهای بالا اغلب به علت پهنای باند موجود به کار می روند . با افزایش فواصل و فرکانسها تلفات سیگنال و هزینه های کاربرد خطوط انتقال بیشتر می شود و در نتیجه استفاده از آنتها ارجحیت می یابد . استثناء قابل توجه این قاعده خط انتقال فیبر نوری در طیف مرئی می باشد .

در چندین کاربرد باید از آنتها استفاده کرد . برای مثال ، آنتها را باید در مخابرات رادیو سیار شامل هواپیماها ، فضاپیماها ، کشتیها ، یا خودروهای زمینی به کار برد . آنتها در سیستمهای رادیوئی سخن پراکنی شامل یک ایستگاه فرستنده و تعداد نامحدود گیرنده ها که احیاناً مانند رادیوی خودرو متحرک و سیار است ، نیز به کار می رود .

کاربردهای غیر سخن پراکنی مانند سیستمهای رادیو سیار شهرداری (مانند پلیس ، آتش نشانی ، امداد ، بهداشت و بهداری) و رادیو آماتور نیز به آنتها نیاز دارند در کاربردهای غیر مخابراتی مانند رادار نیز آنتها لازم هستند .

عوامل دیگری که در انتخاب نوع سیستم انتقال تأثیر می گذارند ، شامل دلایل تاریخی ، ایمنی و اطمینان پذیری هستند .

قبل از آنکه تکنولوژی رادیوئی در دسترس باشد ، شرکتهای تلفن آغاز به اتصال پایانه های بی شمار ارسال و دریافت توسط خطوط انتقال کردند . اخیراً شرکتهای تلفن استفاده بیشتری را از رادیو به عمل می آورند .

در آمریکا بیشتر از نصف مکالمات تلفنی دور (بین شهری) توسط ارتباطات رادیوئی میکروویو انجام می گیرد . خطوط انتقال یک درجه از ایمنی را فراهم می سازند . در یک سیستم رادیوئی بی سیم هر فرد مجهز به یک گیرنده مناسب می تواند به یک انتقال اطلاعات گوش فرا دهد ، ولی برای تخطی به خطوط انتقال با سیم یک اتصال فیزیکی ضرورت دارد .

برای ایجاد ایمنی در یک ارتباط رادوئی در سیستمهای رادیوئی پیچیده تر کدگذاری را می توان به کار برد . ولی ، ایمنی مخابرات در معدودی از ارتباطات مخابراتی لازم است.

اطمینان پذیری عامل دیگری است که باید در نظر گرفته شود . برای مثال ، سیگنالهای رادیوئی توسط شرایط محیطی مانند ساختارها و موانع در طول مسیر سیگنال ، یونسفر و جو تأثیر می پذیرند .

بعلاوه ، تداخل همواره تهدیدی برای سیستمهای رادیوئی می باشد . کلیه این عوامل همراه با یک مقایسه هزینه سیستمهای خطوط انتقال و سیستمهای رادیوئی متشکل از آنتها باید ملحوظ و در نظر کرفته شود .

هر ساله هزینه دستگاههای رادیوئی کاهش یافته و اطمینان پذیری آنها بهبود می یابد . این عوامل به کاربرد سیستمهای رادیوئی ارجحیت می دهد . بنابراین ، تقاضا برای آنتها و نیاز به دانش فنی در مورد عملکرد آنها همواره وجود خواهد داشت .

در دو بخش بعد این فصل یک مرور مختصر اصول میدانهای الکترومغناطیسی و حل معادلات ماکسول را برای مسائل تشعشع ارائه می دهیم . پس از آنکه چند رابطه اساسی را استنتاج کردیم ، کابرد مستقیم معادلات ماکسول تنها در چند مورد خاص ضرورت دارد . باقیمانده این فصل به بررسی اصطلاحات آنتها و چند مثال ساده اختصاص دارد .

همچنین کاربردهای آنتها در سیستمهای مخابراتی و رادار مورد بحث و بررسی قرار میگیرد .

فصل اول



1- آنتن حلقه ای

ابتدا ، پترن میدان یک حلقۀ کوچک به نحو بسیار ، ساده ای نتیجه گیری می شود ؛ با در نظر گرفتن آنکه حلقه مربعی و دارای چهار دو قطبی خطی کوتاه است . سپس این معادلات بر اساس روش طولانی تری بر مبنای این فرض که حلقۀ کوچک معادل یک دو قطبی کوتاه مغناطیسی است ، تکمیل خواهد شد .

سرانجام ، حالت کلی آنتن حلقه ای با جریان یکنواخت برای حلقه هایی با هر اندازه عمل می شود . با وجود آنکه غالب نتیجه گیریها در مورد حلقه های دایره ای است ، دربارۀ حلقه های مربعی نیز بحث و نشان داده می شود که حلقه های دایره ای و مربعی وقتی سطح آنها کوچک باشد ، میدانهای دور یکسانی دارند و در صورتی که سطح آنها بزرگ باشد میدانهایشان مختلف خواهد بود .

1-1- حلقۀ کوچک

در این قسمت ، روشی بسیار ساده برای پیدا کردن پترن میدان یک حلقۀ کوچک عمل میشود .

(174-1 ب)

منحنی ممتد در شکل (14-1) ج عبارت بهنجار شده Ej را نشان می دهد . پرتو ضریب آرایه برای دو منبع نقطه ای در نقاط میانی اضلاع 1 و 2 می باشد . توجه کنید که در جهت z معادلات (73-1) و (74-1) برایo. = q نتیجه یکسانی را به دست می دهند .

یک میدان الکتریکی موازی با محور x به اندازه یک ضریب بزرگتر از اندازه Ex در جهت y در معادله (72-1) می باشد . این نکته در شکل (14-1) نیز نشان داده شده است .

(75-1)

چندین نتیجه کلی را می توانیم در مورد خواص تشعشعی آنتن حلقوی مربعی یک موج از پرتوهای شکل (14-1) استنتاج کنیم . حداکثر تشعشعات در جهت عمود بر صفحه حلقه قرار دارد و پلاریزاسیون میدان در این جهت موازی با ضلعی است که شامل تغذیه می باشد .

در صفحه حلقه یک صفر در جهت موازی با ضلع شامل نقطه تغذیه (در امتداد محور x) ، وجود دارد و یک گلبرگ در جهت عمود بر این ضلع (در امتداد محور y) پدید می آید .

این نتایج کاملاً از رفتار آنتن حلقوی کوچک متفاوت است که یک صفر در امتداد محورش و یک حداکثر تشعشعات یکنواخت در صفحه حلقه دارد .

دقت این نتایج را می توانیم از طریق تحلیل مسئله حلقه مربعی بدون فرض توزیع سینوسی جریان بررسی کنیم . کاربرد روشهای عددی برای آنتن حلقوی یک طول موج با شعاع سیم برابر l001/0 ، اندازه جریان (منحنی خط چین) در شکل (14-1) را به دست می دهد .

توجه کنید که واقعاً توافق بین دو منحنی ممتد و خط چین بسیار خوب است . اثر اختلافات اندک در این توزیع جریانها در شکل (14-1) ظاهر می شود . منحنیهای خط چین همان پرتوهای متناظر با توزیع دقیق جریان است که از طریق یک روش انتگرالی تشعشعی مشابه با روش فوق الذکر برای یک توزیع جریان مفروض محاسبه شده است .

توافق بین پرتوهای ناشی از فرض یک جریان ساده و روشهای دقیقتر بسیار خوب است . در واقع ، توافق در صفحه xz تقریباً کامل است . این مقایسه مفصل بین روشهای تحلیلی تقریبی آنتها و روشهای عددی دقیقتر (ولی مشکلتر) به ما اطمینان می دهد که نتایج مهندسی خوبی را می توانیم با فرضیات معقول در مورد نحوه عملکرد آنتها به دست آوریم .

در عمل آنتن حلقوی مربعی دارای محیطی برابر یک طول موج بیشترین کاربرد را دارد ف زیرا خواص امپدانس ورودیش مطلوب است . امپدانس یک آنتن حلقوی مربعی با شعاع سیم برابر l001/0 به صورت یک تابع محیط در شکل (15-1) رسم شده است .

توجه کنید که راکتانس ورودی برای محیط حلقه برابر یک طول موج نسبتاً کوچک بوده و حالت تشدید برای محیط برابر l09/0 پدید می آید . مقاومت ورودی برای اندازۀ محیط برابر یک طول موج برابر 100 اهم است . تغییرات امپدانس ورودی حلقه نسبت به اندازه محیطش نسبتاً ناهنجار می باشد .

بهره حلقه مربعی یک موج برابر 09/3 دسی بل است که کوچکتر از بهره 82/3 دسی بل برای یک دو قطبی یک موج سیمی مستقیم می باشد .

چنین نتیجه ای را انتظار داریم ، زیرا پرتو حلقه در شکل (14-1) در مقایسه با پرتو دو قطبی یک طول موج در شکل (15-1) ب راستاوری کمتری دارد .

-2- دوگانگی :

اغلب یک مسئله آنتن پدید می آید ، بطوری که ساختارش دوگانه آنتنی بوده که حل و جوابش معلوم است اگر ساختار آنتها دوگانه های یکدیگر باشند ، میدانهای ناشی از یک آنتن را می توان از عبارت مربوط به میدانهای آنتن دیگر از طریق جایگزینی پارامترها با توجه به اصل دوگانگی به دست آورد . قبل از تحلیل حلقه کوچک ، کاربرد اصل کلی دوگانگی را برای آنتها بررسی می کنیم .

ساختار دو گانه آنتها شبیه شبکه های دوگانه هستند . به عنوان یک مثال ، یک مدار ساده را متشکل از یک منبع ولتاژ و اتصال سری یک مقاومت R و یک سلف L مطابق شکل (1-2 الف) در نظر بگیرید .

شبکه دوگانه اش مطابق شکل (1-2 ب) شامل یک منبع جریان بوده که به اتصال موازی هدایت و ظرفیت خازنی اعمال می شود . (علامت بدین معنی است که کمیت طرف چپ را جایگزین کمیت طرف راست می کنیم و از این لحاظ همانند علامت تساوی در یک عبارت برنامه کامپیوتری میباشد.) از آنجا که شبکه ها دو گانه های یکدیگر هستند ، جوابهای آنها نیز دوگانه می باشند .

مدار اتصال سری را می توان توسط معادله حلقه آن توصیف کرد .

(1-2)

دوگانه این معادله حلقه یک معادله گره می باشد ، که از طریق جایگزینی V با I ، R با G و L با C به دست می آید .



2-2- آنتن حلقوی کوچک

عبارت میدانهای یک حلقه کوچک حامل جریان یکنواخت را با کاربرد اصل دوگانگی به دست آوردیم . در هر حال ، این عبارت شامل دامنه جریان دو قطبی مغناطیسی معادل Im هستند .

از طریق حل مستقیم مسئله حلقه کوچک می توانیم رابطه بین جریان الکتریکی در حلقه I و جریان مغناطیسی Im را به دست آوریم . این رابطه را می توان تنها برای میدان تشعشعی در ناحیه میدان دور مشخص کرد .

نتیجه گرفته می شود که میدانهای تشعشعی حلقه های کوچک مستقل از شکل حلقه بوده و تنها به مساحت حلقه بستگی دارند .

بنابراین ، یک حلقه مربعی را برای تسهیل در تحلیل ریاضی مطابق شکل (2-2) در نظر می گیریم . جریان دارای دامنه ثابت و فاز صفر حول حلقه است .

هر ضلع حلقه مربعی یک قطعه جریان الکتریکی یکنواخت کوتاه بوده که به صورت یک دو قطبی ایده آل الگوبندی می شود .

مقاله بررسی اصول طراحی آنتن های حلقویپژهش بررسی اصول طراحی آنتن های حلقویتحقیق بررسی اصول طراحی آنتن های حلقویدانلود پژهش ررسی اصول طراحی آنتن های حلقویبررسی اصول طراحی آنتن های حلقویاصول طراحیآنتن های حلقوی

بررسی اصول پرورش کرم ابریشم

پژهش بررسی اصول پرورش کرم ابریشم در 69 صفحه ورد قابل ویرایش

دسته بندی	کشاورزی و زراعت
فرمت فایل	doc
حجم فایل	64 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	69

دریافت فایل

فروشنده فایل

کد کاربری 6017

تمام فایل ها

پژهش بررسی اصول پرورش کرم ابریشم در 69 صفحه ورد قابل ویرایش

فهـرست مطالب

عنــوان صفحه

فصل اول

پیشگفتار

تاریخچه کرم ابریشم .............................................................................................................................................................................................................. 1

وضعیت ابریشم در ایران ................................................................................................................................................................................................. 2

چگونگی پرورش کرم ابریشم در ایران ........................................................................................................................................................ 4

برخی مشکلات صنعت ابریشم در ایران .................................................................................................................................................... 5

مراکز تهیه و توزیع ، تولید تخم نوغان تا مرحله ابریشم در ایران ........................................................................ 7

فصل دوم

توتستان ..................................................................................................................................................................................................................................................... 6

کلیاتی راجع به درخت توت و توتستان .......................................................................................................................................................... 6

روشهای تولد نهال توت ..................................................................................................................................................................................................... 8

بذر کاری ................................................................................................................................................................................................................................................ 8

پیوند زنی ................................................................................................................................................................................................................................................... 9

خوابانیدن شاخه .............................................................................................................................................................................................................................. 10

قلم چوب نرم ...................................................................................................................................................................................................................................... 11

قلم چوب سخت ................................................................................................................................................................................................................................ 13

خزانه نهال .............................................................................................................................................................................................................................................. 13

انتخاب نهالهای توت و روش انتقال آن .......................................................................................................................................................... 14

ایجاد توتستان ...................................................................................................................................................................................................................................... 16

وضعیت هواشناسی ....................................................................................................................................................................................................................... 17

بررسی خاکشناسی ..................................................................................................................................................................................................................... 19

روش پیداکردن بیماریهای پوسیدگی و ریشه ....................................................................................................................................... 20

انتخاب نهال توت ......................................................................................................................................................................................................................... 20

فاصله درختان ..................................................................................................................................................................................................................................... 21

کاشت ............................................................................................................................................................................................................................................................. 21

روشهای داشت ، هرس و برداشت ........................................................................................................................................................................ 22

روش بهره برداری از توتستان ویژه کرم جوان ................................................................................................................................. 23

نحوه برداشت از توتستان برای کرم بالغ ................................................................................................................................................... 26

نگهداری توتستان ....................................................................................................................................................................................................................... 27

فصل سوم

بررسی کرم ابریشم از نظر جانورشناسی و سیر تکامل آن ................................................................................................ 28

لارو ...................................................................................................................................................................................................................................................................... 28

مراحل رشد .............................................................................................................................................................................................................................................. 30

اندامهای درونی کرم ابریشم ......................................................................................................................................................................................... 31

اعضای گوارشی .............................................................................................................................................................................................................................. 31

دستگاه گردش خون ................................................................................................................................................................................................................... 31

دستگاه دفع کرم ابریشم ........................................................................................................................................................................................................ 32

دستگاه تنفس ....................................................................................................................................................................................................................................... 33

دستگاه عصبی ...................................................................................................................................................................................................................................... 33

دستگاه تولید مثل ............................................................................................................................................................................................................................... 34

غده های ابریشم ............................................................................................................................................................................................................................. 35

فصل چهارم

کرم ابریشم

تخم کرم ابریشم .......................................................................................................................................................................................................................... 37

تعیین جنس .......................................................................................................................................................................................................................................... 37

تولید تخم .............................................................................................................................................................................................................................................. 39

نگهداری و به کاربردن تخم کرم ابریشم ...................................................................................................................................................... 41

تفریخ مصنوعی تخم کرم ابریشم .......................................................................................................................................................................... 42

روش اجرایی تفریخ تخم ....................................................................................................................................................................................................... 44





فصل پنجم

پرورش کرم ابریشم

مشخصات کرم ابریشم ......................................................................................................................................................................................................... 45

فصل پرورش ......................................................................................................................................................................................................................................... 49

آماده سازی پرورش ..................................................................................................................................................................................................................... 49

انتخاب واریته کرم ابریشم ............................................................................................................................................................................................... 50

ضد عفونی ................................................................................................................................................................................................................................................. 50

آغاز پرورش .......................................................................................................................................................................................................................................... 52

پرورش کرم جوان ......................................................................................................................................................................................................................... 53

پرورش کرم بالغ .............................................................................................................................................................................................................................. 56

پیله رفتن لارو ........................................................................................................................................................................................................................................... 57

برداشت پیله و حمل آن ............................................................................................................................................................................................................... 61

خشک کردن پیله ......................................................................................................................................................................................................................... 63

فصل ششم

بیماری های کرم ابریشم

بیماریهای های قارچی ............................................................................................................................................................................................................ 67

بیماریهای فلاشری ....................................................................................................................................................................................................................... 70

بیماریهای پیرین ............................................................................................................................................................................................................................... 71

آفات کرم ابریشم ......................................................................................................................................................................................................................... 72

منابع ................................................................................................................................................................................................................................................................. 74




تاریخچه کرم ابریشم

گونه اهلی کرم ابریشم که پرورش آن از آغاز تا به امروز متداول بوده و تقریباً در چهار هزار و ششصد سال پیش به طور اتفاقی توسط ملکه چین ( سی لینگ شی ) در هنگام قدم زدن در جنگلی با پیدا کردن پیله ای از روی درخت توت و تنیدن تارهای آن به دور انگشت خود کشف و بدین ترتیب رازی از طبیعت آشکار گردید.

در حقیقت این پدیده اتفاقی به تدریج پایه گذار صنعت پرورش و تهیه ابریشم در جهان شده و بعدها این شاهزاده خانم در تاریخ به الهه ابریشم ، ملقب گردید. تا مدتها پس از کشف ابریشم راز تهیه آن در انحصار چین بود امپراطوران چین در طی قرون متمادی همواره سعی کردند تا اسرار تهیه آن را از جهانیان پنهان دارند، حتی حکومت چین برای کسانی که می خواستند راز تهیه ابریشم را به خارج از کشور انتقال دهند مجازات مرگ تعیین کرده بودند . با وجود این سختگیریها تا نیم قرن ، چین تنها کشور تولید کننده ابریشم در جهان بود.

استقبال وسیع و همه جانبه مردم دنیا از ابریشم و سود آوری تجارت این کالا آن چنان مورد توجه واقع گردید که برای تجارت آن جاده ای ساخته شد که یازده هزار کیلومتر طول داشت و شهر هسیان چین را به رم شرقی متصل می کرد. این جاده از ترکستان ـ سمرقند گذشته و به مرزهای ایران می رسید و پس از عبور از طوس ، دامغان ، گرگان و ری به قزوین و از آنجا به شعباتی متصل می شد که شاخه ای از آن به ترکیه و بعد به اروپا متصل می گشت . در ضمن برای اینکه کاروان های حامل ابریشم به سلامت مسیر تا اروپا را طی نمایند مرتباً بین ایران و چین نمایندگانی در رفت و آمد بودند.

در تمام این مدت سختگیری های امپراطوران چین ، به منظور حفظ انحصار تهیه ابریشم زیادتر می شد و هر روز مقررات سخت تری وضع می کردند با وجود چنین سیاست وحشت و استتاری ، نوشته اند به سال 419 میلادی شاهزاده خانم دیگری از چین که به ازدواج فرمانروای کشور ترکستان در آمده بود ، برای نشان دادن درجه محبت و فداکاری خود با استقبال از مرگ چندین عدد تخم نوغان را در لابلای موهای خود پنهان و به عنوان هدیه ای در ترکستان تقدیم همسرش کرد.

و بدین ترتیب تهیه ابریشم از انحصار چین خارج گردید .

در حال حاضر با گذشت قرن ها هنوز چین بزرگترین تولید کننده ابریشم در جهان است.

هندوستان دو مین کشور تولید کننده ابریشم بوده و ژاپن سومین کشور تولید کننده ابریشم و شوروی سابق مقام بعدی را در جهان دارا بوده است.

فرانسه نیز زمانی از تولید کنندگان عمده ابریشم جهان بود ولی پس از شیوع بیماری واگیردار پبرین در سال 1850 ، خسارات فراوانی به این صنعت وارد شد این بیماری چنان دامنه وسیعی پیدا کرد که ناپلئون سوم ، لویی پاستور را مأمور مطالعه روی این بیماری و پیدا کردن راههای مبارزه با آن نمود.

پس از چهار سال تحقیق پاستور ، دانشمند فرانسوی موفق به شناسایی و کشف عامل بیماری و راه مبارزه با آن گردید. با وجود این ، این توفیق تربیت و پرورش کرم ابریشم دیگر در فرانسه پا نگرفت ، زیرا واردات آن از کشورهای دیگر توسعه زیادی یافته بود.

وضعیت ابریشم در ایران

تولید ابریشم ایران در حال حاضر 400 تن در سال است طبق مدارک موجود میزان ابریشم تولیدی در گذشته در حدود 3000 تن در سال بوده حتی زمانی از ایران تخم نوغان جهت پرورش به کشورهای خارج بویژه اروپا صادر می شده است.

در نگرش تاریخی به این رشته از کشاورزی وضعیت اولین اشاره در متون تاریخی مربوط به تولید ابریشم در مازندران است. در ضمن مارکوپولو نیز در سفرنامه خود به تولید فراوان ابریشم در طبرستان (مازندران) اشاره کرده است.

آنچه مسلم است در گذشته ایران یکی از کشورهای مهم تولید کننده و به ویژه در شهرهای طبرستان ، خاوران ری و حتی زابلستان تولید ابریشم رواج قابل توجهی داشته است . این وضعیت در زمان صفویه نیز به اوج شکوفایی خود رسیده بود.

متأسفانه دو اتفاق مهم صنعت پرورش کرم ابریشم را در دنیا مختل ساخت ، مسلماً تولید ابریشم ایران نیز از آن بی تأثیر نبود.

واقعه مهم نخست اپیدمی بیماری پبرین در فرانسه بود که همانند بیماری نیوکاسل طیور ، پرورش این کرم را در سطح بسیار گسترده ای از جهان در معرض نابودی قرار داد. بنا براین با سعی و تلاش دانشمند ارزنده فرانسوی « لویی پاستور » که عامل این بیماری را در سال 1870 شناسایی و راه پیشگیری از آن را به دنیا اعلام کرد بدون شک این صنعت با نابودی کامل روبرو می شد.

اتفاق دوم که در تاریخ حیات پرورش این کرم دخالت عمده ای دارد توفیق فردی به نام شاردونه در ساخت الیافی از مواد شیمیایی بود که شباهت بسیار زیادی به ابریشم داشت (در سال 1889 ) این کشف رکود عجیبی در بازار تجارت ابریشم جهان بوجود آورد.

با وجود این رویداد تولید ابریشم در ایران حتی در این دوره نیز رونق قابل توجهی داشته است چنانچه اگر دومین سفرنامه مظفرالدین شاه به فرنگ را مطالعه کنیم خواهیم دید که از رونق کرم ابریشم در ایران ، طی این سالها سخن به میان آمده است در حقیقت در این سالها ابریشم کالای عمده تجارت ایران بوده و در تجارت خارجی ، این کشور را قادر می ساخته تا بهای بخش قابل توجهی از واردات خود را با در آمد آن بپردازد . میزان تولید این محصول در سال 1343 در اوج خود بوده ولی از آن به بعد دچار آفت گشته و در نتیجه تغییر کیفیت ، قیمت آن نیز تنزل یافته است .

در سال های گذشته جهت احیای امر نوغان داری ، تشکیلات مستقلی به نام شرکت نوغان به وجود آمد و بدنبال آن کارخانه حریر بافی چالوس تاسیس گردید . متاسفانه پس از شروع کار کارخانه تولید ابریشم بر خلاف انتظار پایین آمد ، زیرا شرکت نوغان برای جبران هزینه های فراوان کارخانه مجبور به پایین آوردن نرخ خرید اجباری پیله بود . در طی این سالها بالاترین رقم تولید مربوط به سال 1351 بوده یعنی 111 تن پیله بوده است .

پس از انقلاب اقداماتی در جهت احیای این رشته از کشاورزی و صنعت به عمل آمده از جمله آن اقدامات تشکیل شرکت سهامی مطالعات و تحقیقات پرورش کرم ابریشم بود این شرکت عملاً کار خود را از سال 1359 شروع کرده است . وظیفه این شرکت تهیه و توزیع تخم نوغان تهیه و توزیع نهال توت ، خرید پیله بر اساس قیمت های تعیین شده بود . کارخانه هایی که در حال حاضر در امر ابریشم کشی کشور فعالیت دارند ، عبارتند از کارخانه صنایع ابریشم گیلان در صومعه سرا ، کارخانه صنایع ابریشم طوس در مشهد و کارخانه پیله و ابریشم شمال

چگونگی پرورش کرم ابریشم در ایران

همان طور که در مبحث تاریخچه این صنعت در گذشته اشاره شده ، تولید ابریشم از زمان های خیلی دور در ایران رایج بوده و بخش مهمی از صادرات کشور را در آن زمان تشکیل می داده است .

در حال حاضر پرورش کرم ابریشم در استانهای گیلان و مازندران ، خراسان، آذربایجان، اصفهان، یزد و کرمانشاه رایج است . در استان گیلان که 80% تولید کشور را بر عهده دارد پرورش این کرم در اردیبهشت و در سایر استانها در فروردین ماه زمانی که توت پنج برگ می شود انجام می گیرد.

چنانچه برای کرم ابریشم شرایط پرورش مطلوبی ایجاد گردد و برگ توت هم مهیا باشد می توان هر موقع از سال به امر پرورش کرم پرداخت .

بهترین فصل برای کرم ابریشم فصل بهار است که هوا مساعد بوده و برگ های توت هم ظریف و مغذی
می باشد . در فصول تابستان و پاییز از آن جهت که مواد سلولزی برگها بیشتر و مواد قابل هضم آنها کمتر است . غالباً پرورش کرم با سوء تغذیه و متعاقب آن با بروز بیماری های مختلف همراه می باشد . تغییرات جوی و هوا نیز در دو دوره تابستان و پاییز مؤثر بوده و ممکن است زمینه را برای فعالیت عوامل بیماریزای کرم ابریشم
فراهم نماید.



برخی مشکلات صنعت ابریشم در ایران

1- کیفیت نامطلوب محصول و پایین بودن بازدهی در اثر عوامل مختلف از جمله عدم رعایت موازین بهداشتی

2- عدم وجود ضوابط دقیق متکی بر اصول بهداشتی مخصوص جایگاه پرورش یا تلمبارها همانند سایر رشته های دامپروری ، در نتیجه عدم توجه کشاورزان به فضای برای هر جعبه تخم نوغان که این نکته می تواند الفبای پرورش باشد .

3- عدم آشنایی کافی کشاورزان با این رشته و نیز ناآگاهی آنها در امر کشت توت و تغذیه کرم

4- عدم توجه و دقت به امر تغذیه کرم

5- استفاده از روشها و وسایل سنتی در خفه و خشک کردن پیله و عدم دسترسی با کاربرد صحیح و مدرن

6- استفاده از وسایل سنتی و تبدیل پیله به ابریشم خام

7- بالا بودن هزینه های پرورش

8- پراکندگی یا نبودن مراکز مختلف سرویس دهی به ویژه در امر بهداشت

مراکز تهیه و توزیع ، تولید تخم نوغان تا مرحله ابریشم در ایران

مراکز فعلی تهیه تخم نوغان در کشور : رشت ، بندر انزلی ، تربت حیدریه ، نطنز

مراکز مهم تولید پیله : گیلان ، مازندران ، خراسان ، اصفهان، آذربایجان شرقی

مراکز ابریشم کشی : گیلان ، مازندران ، خراسان

مراکز تهیه ابریشم آماده : کاشان، مشهد، اصفهان

مراکز تولید فرآورده های ابریشمی : قم ، اصفهان، کاشان ، نایین ، مشهد، اسکو در آذربایجان شرقی .

توتستان

ا – کلیاتی راجع به درخت توت و توتستان

درخت توت متعلق به خانواده Moraceae است و بصورت وحشی در آسیا رشد می کند و گسترش و رویش آن از شمالی ترین نقاط تا مناطق گرمسیری آسیا ادامه دارد. درخت توت به چند گروه و نژاد تقسیم می شود که این طبقه بندی براساس نوع برگ ،گل و شاخه صورت می گیرد . در ژاپن بیش از هزار نوع توت کشت می شود که ده نوع بسیار عام است و بطور وسیعی کشت می شود در تایلند بیش از 50 نوع (واریته) توت وجود دارد که سه نوع آن بسیار فراوان کشت می شود . متأسفانه در ایران هیچگونه مطالعه جدی روی واریته های مختلف توت موجود در استانهای مختلف انجام نشده است.

شکل و فرم توتستان

برای رشد توتستان جوانه ها ، شاخه ها ، برگها و ریشه درخت توت هرکدام نقش مهمی ایفا می کنند.

برگ

برگ توت از صفحه برگ ، ساقه و گوشواره برگ تشکیل شده است . برگ بعضی از انواع مضرّس بوده و بعضی صاف هستند برگ عضوی بسیار مهم بوده وظیفه اش تولید ازت است شکل برگ با توجه به نوع برگ متفاوت است .

شاخه و جوانه

معمولاً درخت توت را در توتستانها بصورت پاکوتاه ، نگه داشته و شاخه هایش را هر چند ماه یکبار قطع
می کنند و در نتیجه از جوانه های باقیمانده شاخه ، برگهای جوان رشد کرده و شاخه های جدید را تولید
می نماید، برگهای توت بعد از مدت معینی سبز شده و آماده مصرف می شوند این مدت در واریته های مختلف متفاوت است در محل اتصال دمبرگ به ساقه یک جوانه جانبی ظاهر می شود. وقتی که شاخه ای قطع شود جوانه های جانبی زیر محل قطع شده دوباره رشد کرده و شاخه جدید تولید می کند . شاخه ها انتقال شیره خام را از ریشه به برگها و انتقال شیره پرورده را به ریشه بعهده دارند.

ریشه

ریشه شامل ریشة اصلی ، ریشه های جانبی که از ریشه اصلی جدا شده اند و ریشکهایی است که از ریشه های جانبی جدا می شوند . ریشکها وظیفه تغذیه را بعهده دارند و غذا و آب از زمین جذب می کنند. ریشه های اصلی موجب تثبیت و تقویت گیاه در زمین می شوند. آب و مواد جذب شده از راه ریشه های اصلی و ساقه به
برگها می رسند .

روش پیله رفتن

هنگام پیله رفتن لاروها روشهای مختلفی برای انتقال آنها به قابهای پیله تنی وجود دارد .

در روش جمع کردن ، وقتی که بدن 3/1 لاروهای کرم ابریشم روشن شد آنها را یکی یکی جمع می کنیم و روی قابهای پیله تنی قرار میدهیم . در این روش به موقع می توان لاروهای رشد یافته را در معرض پیله تنی قرار داد وقتی حدود 5 ساعت از موقع پیله تنی آنها بگذرد به تدریج ضعیف شده و پیله های نامناسب تولید می کنند . از طرف دیگر اگر لاروها قبل از موقع جمع شوند پیله های ضعیف شده تولید می کنند .

در روش دیگر ، شاخه ها را تکان داده و لاروهای آن جمع آوری می شود . یکی دیگر از روشها پیله رفتن خود به خود است (Selfmoanting) است در این روش از طبیعت لارو رشد یافته استفاده می کنند . زیرا لاروها پس از رشد کامل اشتیاق به صعود دارند و از این رو دستگاه پیله تنی روی آنها قرار داده میشود . در پیله رفتن خود بخودی باید نکات زیر رعایت شود .

الف ) برای اینکه رشد لاروها یکنواخت باشد هنگام پوست اندازی چهارم و یا اوایل سن پنجم آنها را با توجه به رشدشان گروه بندی می کنیم .

به این ترتیب وقتی که حدود نصف لاروها به خواب رفتند ، با شاخه برگ می دهیم و لاروها عقب مانده را که از این برگها تغذیه می کنند ، جدا می نماییم و بستر دیگری برایشان می سازیم .

هنگام پیدا شدن لاروهای به خواب رفته نیز می توان این کار را انجام داده به این ترتیب وقتی نصف لاروها بیدار شدند . با شاخه برگ داده و آنها را از بقیه لاروها جدا می کنیم البته روش اول ترجیح داده میشود زیرا بعد از خواب ، هرچه برگ کمتری به لارو داده شود بهتر است .

ب ) روز چهارم یا پنجم از سن پنجم بستر را تمیز کرده و علاوه برآن هنگام خواب چهارم بستر را هم سطح می کنیم .

ج ) هنگام پیله رفتن ، با خاک اره یا پوسته برنج خیس شده همراه با مواد مخصوص دیگر اطراف لاروها را گرفته و آنها را محدود می کنیم اخیراً داروهایی برای این منظور ساخته شده است که به کار می رود .

د ) در ابتدا 5 تا 10 درصد لاروهای رشد یافته را تک تک برداشته و روی قاب می ریزیم وقتی که حدود 40% لاروها بالغ شدند قابها را روی لاروها قرار می دهیم.

هـ ) در بهار حدود 20 تا 24 ساعت و در تابستان و پاییز 10 تا 15 ساعت قابها روی لاروها قرار داده می شوند که 80 تا 85 درصد قسمتها از لارو پر شده ، قابها به جای دیگر منتقل شده و آویزان می شوند.

و ) قابهای مابوشی بصورت طولی روی بستر قرار می گیرند درجه حرارت باید حدود 22 تا 26 درجه سانتیگراد باشد و اگر لازم باشد بخاری روشن می کند .

ز ) برای هر جعبه لارو کرم ابریشم 20 عدد (Kairyo – mabushi) و 16 عدد (Kaitne mabushi ) برای پیله رفتن خود بخودی لازم است.

نگهداری در مدت پیله رفتن

حرارت ، رطوبت ، جریان هوا و غیره در مدت پیله رفتن تأثیر زیادی در کیفیت پیله تولیدی دارد به ویژه درجه حرارت باید حدود 22 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی نیز 60 تا 70 درصد باشد.

رطوبت بالا ، موجب پایین آمدن میزان نخ دهی (Reciability) پیله می شود و باید سعی کنیم که از رطوبت زیاد جلوگیری شود انجام تهویه برای پایین آوردن رطوبت بسیار مؤثر است. باید دقت کرد که درجه حرارت محیط از 25 درجه سانتیگراد افزایش بیابد زیرا در این صورت از کیفیت پیله کاسته می شود . بهترین روش پنکه در اتاق مخصوص پیله تنی است .





برداشت و حمل آن

زمان برداشت پیله ، روی هم رفته زمان پیله رفتن تا شفیرگی با توجه به واریته ابریشم و درجه حرارت متفاوت است . معمولاً این مرحله در حرارت 23 درجه سانتیگراد حدود 5 روز طول میکشد تا لاروها به شفیره تبدیل شوند و در حرارت 25 درجه سانتیگراد نیز این زمان به 4 روز کاهش می یابد . شفیره جوان به رنگ سفید شیری بوده و بدن آن بسیار نرم است اما بعد از گذشت 3تا4 روز در حرارت 24 درجه سانتیگراد به رنگ قهوه ای کاکائویی در آمده و بدن سفت میشود . و درجه حرارت پایین ، بلوغ شفیره را به تاخیر می اندازد ، لذا در صورتی که محیط سرد باشد ، لازم است اتاق را گرم کنیم .

معمولاً برداشت پیله در هفتمین یا هشتمین روز بعد از پیله رفتن انجام می شود اگر زودتر از موقع برداشت پیله انجام شود شفیره زخمی شده ، پیله به مایع بدن شفیره آغشته شده و کیفیت پیله و ابریشم خام و ارزش آن پایین می آید .

روشهای برداشت

قبل از شروع عملیات برداشت باید لاروهای مریض یا مرده و پیله های کاغذی و چرکین را جمع آوری کرده و دور بیاندازیم تا باعث کثیف شدن پیله های دیگر نشوند و سپس اقدام به برداشت پیله ها از درون قابها میکنیم . وسایل برداشت پیله متنوع هستند ، اگر پیله ها در میان شاخ و برگ گیاهان بسته شده و یا از وسایل ساده پیله تنی استفاده شده باشد ، ناگزیر برداشت پیله باید با دست انجام شود ولی اگر از Kaiten Mabushi استفاده شده باشد ، روشهای برداشت آسانتری وجود دارد . یکی از وسایل عبارت است از تکه چوبی است که روی آن زائده های چوبی دیگر مناسب با سوراخهای قاب Kaitenقرار دارد که با فشار دادن چوب روی هر ردیف می توان یک ردیف پیله را از قاب خارج کرد . ادامه این کار سبب تخلیه کلیه قسمتهای قاب از پیله می شود .

دستگاههای دیگری وجود دارد که با یک فشار ، پیله های یک ورق از جای خود خارج می شوند و به این ترتیب سرعت کار زیاد می شود . انواع برقی این دستگاه نیز وجود دارد .

کرک گیری

پیله های برداشت شده با قشری از کرک پوشیده شده اند. اگر کرک روی پیله باقی بماند رطوبت را جذب کرده و کیفیت پیله را کاهش می دهد. همچنین پیله ها به هم می چسبند و کار را مشکل می کنند و سلکسیون پیله کرک دار نیز تقریباً غیر ممکن است لذا باید کرک پیله را از آن جدا کرده برای این منظور از دستگاه کرک گیری استفاده می کنیم. انواع این دستگاه معمولاً با دست ، پا و یا برق کار می کند. نیروی محرکه هر چه باشد سیستم کار دستگاه همسان است در حلقه نوار لاستیکی که در قسمت بالای دستگاه بسیار نزدیک به هم هستند . اساس کار دستگاه را تشکیل می دهند . با به حرکت در آوردن دستگاه ، وقتی پیله ها از قسمت نزدیک شده دو نوار رد می شوند کرکهای آنها گرفته می شود و با فشار پیله های بعدی کرک گرفته شده از دستگاه خارج می شوند.

مقاله بررسی اصول پرورش کرم ابریشمپژهش بررسی اصول پرورش کرم ابریشمتحقیق بررسی اصول پرورش کرم ابریشمدانلود پژهش بررسی اصول پرورش کرم ابریشمبررسی اصول پرورش کرم ابریشماصول پرورشکرم ابریشم

بررسی عوامل آنتروپوژنیک و تحولات ژئومورفولوژیکی در زون کپه داغ (مطالعه موردی آبریز کوشک آب)

پژهش بررسی عوامل آنتروپوژنیک و تحولات ژئومورفولوژیکی در زون کپه داغ (مطالعه موردی آبریز کوشک آب) در 173 صفحه ورد قابل ویرایش

دسته بندی	فنی و مهندسی
فرمت فایل	doc
حجم فایل	15108 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	173

دریافت فایل

فروشنده فایل

کد کاربری 6017

تمام فایل ها

پژهش بررسی عوامل آنتروپوژنیک و تحولات ژئومورفولوژیکی در زون کپه داغ (مطالعه موردی آبریز کوشک آب) در 173 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان صفحه



چکیده ................................................................................................................................. 1

فصل اول: کلیات................................................................................................................. 2

مقدمه................................................................................................................................... 3

1-1- طرح مسئله تحقیق....................................................................................................... 4

2-1- اهمیت و ضرورت تحقیق............................................................................................ 5

3-1- اهداف تحقیق.............................................................................................................. 6

4-1- سوالات تحقیق............................................................................................................ 7

5-1- فرضیه ها.................................................................................................................... 8

6-1- پیشینه تحقیق.............................................................................................................. 9

7-1- روش و مواد تحقیق................................................................................................... 10

8-1- مشکلات تحقیق......................................................................................................... 12

فصل دوم :ویژگیهای طبیعی حوضه آبریز............................................................................. 13

1-2- موقعیت جغرافیایی حوضه آبریز.................................................................................. 14

2-2- فیزیوگرافی ............................................................................................................... 18

3-2- توپوگرافی................................................................................................................. 25

4-2- زمین شناسی.............................................................................................................. 32

5-2- اقلیم......................................................................................................................... 43

6-2- هیدرولوژی حوضه..................................................................................................... 71

6-3- خاک شناسی.............................................................................................................. 76

7-3- پوشش گیاهی............................................................................................................ 84

فصل سوم : ژئومورفولوژی حوضه آبریز مورد مطالعه......................................................... 89

1-3- مفهوم ژئومورفولوژی.................................................................................................. 90

2-3- نگرش سیستمی در ژئومورفولوژی............................................................................... 91

3-3- ژئومورفولوژی کاربردی.............................................................................................. 92

4-3- اهداف ژئومورفولوژی کاربردی.................................................................................... 93

5-3- وقایع ژئومورفیک....................................................................................................... 93

6-3- آنتروپوژئومورفولوژی در ایران..................................................................................... 95

7-3- ژئومورفولوژی و زمین شناسی حوضه آبریز مورد مطالعه................................................ 98

8-3- ژئومورفولوژی حوضه آبریز مورد مطالعه....................................................................... 99

9-3- واحدهای ژئومورفولوژی............................................................................................ 110

10-3- ارتباط ژئومورفولوژی با خاک شناسی در حوضه........................................................ 105

11-3- ارتباط ژئومورفولوژی با پوشش گیاهی در حوضه ..................................................... 105

12-3- ارتباط ژئومورفولوژی با فرسایش در حوضه.............................................................. 106

13-3- بررسی وضعیت ریزش و لغزش در حوضه............................................................... 108

فصل چهارم: اثرات عوامل آنتروپوژنی در شرایط ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز مورد مطالعه 110

1-4- بررسی سابقه تاریخی فرسایش در دنیا و ایران............................................................. 112

2-4- عوامل موثر در فرسایش خاک.................................................................................... 116

3-4- انواع فرسایش در حوضه آبریز مورد مطالعه................................................................. 121

4-4- اثرات عوامل آنتروپوژنی بر شرایط ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز مورد مطالعه................ 123

5-4- راهکارهای پیشنهادی به منظور کاهش فرسایش در حوضه آبریز مورد مطالعه.................. 128

6-4- اهمیت آبخیزداری در تثبیت فرایندهای ژئومورفولوژیکی............................................... 135

فصل پنجم : نتایج فرضیه ها و راهکارهای عملی................................................................ 138

1-5- پرسش اول............................................................................................................... 139

2-5- پرسش دوم.............................................................................................................. 140

3-5- نتیجه فرضیه تحقیق................................................................................................... 141

4-5- ارائه راهکارها........................................................................................................... 141

منابع و ماخذ ..................................................................................................................... 151










فهرست جداول



عنوان .............................................................................................................................. صفحه



1-2- مشخصات کمی حوضه آبریز کوشک آباد و کارده......................................................... 20

2-2- میانگین تراکم زهکشی و زمان تمرکز به تفکیک حوضه های آبریز.................................. 23

3-2- زمان تمرکز حوضه آبریز کوشک آباد........................................................................... 25

4-2- طبقه بندی واحدهای توپوگرافی حوضه آبریز................................................................ 26

5-2- مشخصات ارتفاعی کل حوضه کارده و حوضه آبریز کوشک آباد.................................... 28

6-2- مقدار شیب حوضه آبریز کوشک آباد............................................................................ 32

7-2- آمار میانگین ماهانه و سالانه ایستگاهها طی یک دوره آماری تا سال 1381 .................... 46

8-2- پراکندگی ایستگاههای هواشناسی................................................................................. 46

9-2- متوسط دما برای ایستگاههای حوضه آبریز مورد مطالعه.................................................. 50

10-2- حداکثر دما برای ایستگاههای حوضه آبریز مورد مطالعه............................................... 52

11-2- حداقل دما برای ایستگاههای حوضه آبریز مورد مطالعه................................................ 53

12-2- نشان دهنده میانگین درجه حرارت............................................................................ 55

13-2 تعداد روزهای یخبندان در ماههای سال در حوضه آبریز مورد مطالعه.............................. 55

14-2- متوسط سرعت ماهانه باد در حوضه آبریز مورد مطالعه................................................ 58

15-2- تبخیر در ایستگاههای حوضه آبریز مورد مطالعه.......................................................... 59

16-2- آمار تصحیح و تکمیل شده تبخیر ایستگاههای حوضه آبریز مورد مطالعه....................... 60

17-2- مقادیر حداکثر بارندگی در ایستگاه معرف.................................................................. 64

18-2- میانگین بارندگی در حوضه کوشک آباد..................................................................... 64

19-2- میانگین بارش سالیانه در یک دوره سی ساله برای کوشک آباد..................................... 65

20-2- شدت بارندگی کوتاه مدت در ایستگاه معرف............................................................. 66

21-2- رطوبت نسبی حوضه آبریز مورد مطالعه..................................................................... 68

22-2- برآورد حجم رواناب حوضه با روشهای مختلف......................................................... 74

23-2- برآورد حجم رواناب سالانه در حوضه مورد مطالعه (میلیون مترمکعب)......................... 74

24-2- برآورد مقادیر رواناب حوضه در دوره های خشکسالی و ترسالی (میلیون مترمکعب).... 75

25-2- رژیم آبدهی ماهانه در حوضه مورد مطالعه (میلیون مترمکعب)...................................... 75

26-2- برآورد حداکثر سیلاب حوضه با روشهای مختلف (میلیون مترمکعب)........................... 76

27-2- مشخصات تپه های اصلی اراضی موجود در حوضه آبریز............................................ 79

28-2- نتایج نهایی آنالیز پارامترهای مرتعی در تیپهای مختلف حوضه سد کارده....................... 88

1-3- فرسایش پذیری و نفوذ پذیری هریک از رخساره های ژئومورفولوژیکی........................ 109

1-4- تقسیم بندی فرسایش به لحاظ منشاء در حوضه مورد مطالعه ........................................ 111

2-4- عوامل موثر در فرسایش............................................................................................. 122

3-4- مقایسه سطح زیر کشت در حوضه مورد مطالعه در سال 76 و 86 (برحسب هکتار) ..... 126






فهرست نقشه ها

عنوان............................................................................................................................... صفحه



1-2- موقعیت حوضه آبریز کارده در شهرستان مشهد ـ خراسان رضوی................................... 15

2-2- موقعیت حوضه آبریز کوشک آباد در حوضه آبریز کارده................................................ 16

3-2- تصویر ماهواره ای حوضه آبریز کوشک آباد.................................................................. 17

4-2- تقسیمات زیر حوضه های کارده.................................................................................. 19

5-2- نقشه توپوگرافی و آبراهه های حوضه آبریز کوشک آباد................................................. 27

6-2- طبقات ارتفاعی در حوضه آبریز کارده.......................................................................... 29

7-2- زمین شناسی حوضه آبریز کوشک آباد.......................................................................... 41

8-2- هم تبخیر حوضه آبریز کوشک آباد............................................................................... 62

9-2- هم باران سی ساله حوضه آبریز کوشک آباد.................................................................. 67

10-2- رودخانه در حوضه آبریز کوشک آباد......................................................................... 73

11-2- خاک شناسی حوضه آبریز کوشک آباد....................................................................... 82

12-2- کاربری اراضی در حوضه آبریز کوشک آباد................................................................ 83

13-2- پوشش گیاهی حوضه آبریز کوشک آباد..................................................................... 86






فهرست اشکال

عنوان ............................................................................................................................... صفحه



1-2- میانگین بارش ماهانه ایستگاه کارده طی دوره آماری 81-1380 برحسب میلی متر..... 47

2-2- میانگین بارش ماهانه ایستگاه مارشک طی دوره آماری 81-1380 برحسب میلی متر.. 47

3-2- میانگین بارش ماهانه ایستگاه گوش طی دوره آماری 81-1380 برحسب میلی متر..... 48

4-2- گرادیان میانگین دما.................................................................................................... 51

5-2- گرادیان میانگین دما.................................................................................................... 51

6-2- گرادیان حداکثر دما.................................................................................................... 52

7-2- گرادیان حداکثر دما.................................................................................................... 53

8-2- گرادیان حداقل دما..................................................................................................... 54

9-2- نمودار میله ای تعداد روزهای یخبندان حوضه آبریز کوشک آباد..................................... 56

10-2- گرادیان تبخیر.......................................................................................................... 61

11-2- گرادیان تبخیر.......................................................................................................... 61

11-2- گرادیان بارندگی...................................................................................................... 66

12-2- منحنی های آمبروترمیک حوضه آبریز مورد مطالعه...................................................... 69

13-2- موقعیت حوضه مورد مطالعه در اقلیم نمای دو مارتن.................................................. 70

1-3- رابطه طول شیب با خاک از بین رفته........................................................................... 106

1-6- ایجاد فرسایش توسط انسان...................................................................................... 144

2-6- تراس بندی و ایجاد پوشش گیاهی............................................................................. 144

3-6- سیل تابستانی در روستای بهره (شهریورماه 87).......................................................... 145

4-6- چکدم رسوبگیری...................................................................................................... 145

5-6- فرسایش توسط عامل انسانی ( زراعت)...................................................................... 146

6-6- فرسایش طبیعی ( سیلاب)......................................................................................... 146

7-6- ایجاد دیوار حائل کنار بستر........................................................................................ 147

8-6- ایجاد دیوار حائل کنار بستر........................................................................................ 147

9-6- فرسایش واریزه ای و پوشش گیاهی........................................................................... 148

10-6- تخریب دامنه ها توسط انسان جهت توسعه باغات..................................................... 148

11-6- دامداری بعنوان یکی از عوامل ایجاد فرسایش............................................................ 149

12-6- فرسایش ناشی از فعالیت انسان( احداث جاده)......................................................... 149

13-6- دیم کاری.............................................................................................................. 150

14-6- تراس بندی و ایجاد چکدم...................................................................................... 150





چکیده

ژئومورفولوژی در مقیاس وسیع با فعالیت های انسانها و مسائل مربوط به آن مرتبط است عواملی که باعث ایجاد تحولات ژئومورفولوژیکی می شوند هم می تواند طبیعی باشد وهم انسانی. یکی از تحولات ژئومورفولوژیکی که بیشتر به چشم می خورد فرسایش است که می تواند بر اثر عوامل مختلف بوجود آید. مهمترین عوامل موثر در شرایط کنونی در اکثر حوضه های ایران عبارتند از عوامل فرسایندگی، فرسایش پذیری ، شیب وتوپوگرافی زمین، وضعیت پوشش گیاهی و نحوه مدیریت و بهره برداری از اراضی.

با توجه به عنوان پایان نامه که بررسی عوامل آنتروپوژنیک بر تحولات ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز است هدف نشان دادن میزان تاثیر عوامل آنتروپوژنی بر تحولات ژئومورفولوژیکی است که انسان ها بخاطر فعالیت خود در کشاورزی(توسعه بی رویه اراضی دیم و قطع بی رویه درختان )و دامداری ( چرای بیش از حد مراتع ) از عوامل بسیار موثر در فرسایش محسوب می شوند.

در حوضه آبریز مورد مطالعه علاوه بر عوامل یاد شده عواملی که باعث فرسایش توسط انسان می شوند عبارتند از تبدیل اراضی مرتعی به اراضی دیم و تغییر کاربری اراضی، شخم تپه ماهورها ، مداخله در مجاری طبیعی، اجرای شخم در جهت شیب در اراضی دیم زار ، سیلابها ، ریشه کن کردن بوته ها، عدم رعایت تناوب زراعی که منجر به کاهش حاصلخیزی خاک وتخریب ساختمان آن می شود. از طرفی اجرای طرح‌های مختلف شامل طرح های بیولوژیکی( نهال کاری، بذر پاشی، کپه کاری، اصلاح مراتع، کنترل مرتع و دام و ...)و طرح های مکانیکی( تراس بندی، بانکت بندی و ...)و طرح های مدیریتی نقش مهمی را در تثبیت و کنترل فرآیندهای ژئومورفولوژیکی دارند.





















فصل اول :

کلیات











مقدمه

تحقیق عبارت است از تامین اطلاعات لازم برای طراحان و برنامه ریزان نظام های مختلف. (ایزاک،1374،11)

مداخله بی رویه انسانها ،حتی در زمینهای پایدار ، به تشدید مورفودینامیک وفعالیت عوامل ژئومورلوژیک منتهی می شود. باتوجه به عنوان پایان نامه که بررسی عوامل آنتروپوژنیک در تحولات ژئومورفولوژیک حوضه آبریز می باشد هدف نشان دادن اهمیت مداخله عوامل آنتروپوژنیکی در تحولات ژئومورفولوژیک می باشد .به جهت اینکه فرآیند های ژئومورفولوژیکی نقش بسیار مهمی در ایجاد فرسایش از جمله (سیل – حرکات تودهای مواد ، انواع مختلف فرسایش در آبراهها و... ) دارا می باشد عوامل انسانی نیز با استفاده بی رویه و مفرط از مراتع ، قطع درختان جنگلی و شیوه های نادرست آبیاری و به علت فقر وعدم آگاهی و بهره برداری بیش از حد از زمین میزان فرسایش را افزایش می دهند .

در فصل نخست به کلیات و مبانی موضوع مورد بحث پرداخته ، اهمیت و ضرورت آنرا بیان و با ذکر اهداف و سوالات تحقیق فرضیه ها شرح داده خواهد شد و در پایان به چگونگی انجام و ملزومات مورد نیاز و همچنین مشکلات و محدودیتهای پیش رو نگاهی خواهیم داشت.ویژگیهای طبیعی حوضه آبریز مورد مطالعه در فصل دوم مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در آن پارامترهایی چون موقعیت جغرافیایی، فیزیوگرافی ، توپوگرافی ، زمین شناسی، پوشش گیاهی ، هیدرولوژی و ... تشریح خواهد شد.

در فصل سوم پس از تعریف مفهومی و سیستمی ژئومورفولوژی به بیان اهداف ژئومورفولوژی کاربردی، وقایع ژئومورفیک و سوابق این پدیده در ایران پرداخته و سپس در خصوص ژئومورفولوژی حوضه مورد مطالعه و اجزای آن از جمله خاک شناسی، پوشش گیاهی ، فرسایش، ریزش و لغزش بصورت کامل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

سابقه تاریخی فرسایش در جهان و ایران و همچنین عوامل موثر در فرسایش بطور کلی و انواع فرسایش در حوضه کوشک آباد بطور خاص در فصل چهارم به بحث گذاشته شده است.در ادامه این فصل اثرات عوامل آنتروپوژنی بر شرایط ژئومورفولوژیکی در حوضه آبریز مذکور ، راهکارهای پیشنهادی برای کاهش فرسایش و اهمیت آبخیزداری در تثبیت فرایندها شرح داده شده است.نتایج فرضیه ها و پرسشهای تعیین شده برای تحقیق و همچنین راهکارها و پیشنهادهای عملی در فصل آخر شرح داده شده است.

1-1- طرح مسئله تحقیق:

طرح مسئله برای تحقیق ، مثل بذر برای زراعت است همانطور که کلیه خواص ارثی بذر به محصول منتقل میشود تمام اطلاعات موجود در طرح مساله و سوالاتی که به عنوان هدف معین می شود ، در سایر مراحل تحقیق موثر بوده ومراحل بعدی تحقیق چیزی جز بسط و توسعه مطالب فوق نیست.(خواجه مرادی، 1374، 25)

مساله می تواند تنها وجود علاقه به یک موضوع باشد که یافتن پاسخهای درباره آن به بهتتر شدن یک وضعیت کمک کند وازاین رو ، شایسته است مساله را هر گونه وضعیتی بدانیم که در آن شکافی میان حالت موجود وحالت مطلوب وجود دارد. کسانی که به پژوهشهای بنیادی می پردازند مسائل مورد بررسی خود را اغلب با این دیدگاه تعریف می کنند. (اوما سکاران ، 1380، 57)

سوال روش خوبی طرح مسئله است ، اولین مرحله یک تحقیق علمی احساس وجود یک مشکل است. به این معنی که پزوهشگر در کار خویش با مانع یا مشکل روبرو گردیده است که در حل آن ابهام دارد. (نادری وسیفی نراقی، 1379؛ 51)

قبل از شروع به تحقیق هر محققی باید اکثر سعی خویش را بنماید تا مسئله مورد نظر را از حهات ممکنه تعریف وتحریر نماید تا در عمل مواجه با مشکلات عدیده ای از قبیل مبهم بودن موضوع عدم امکان تحقی تحقیق ، مطالعه حقیقت است که به آدمی می آموزد چگونه باید حقایق مربوط به یک زمینه را جستجو کند. (دانشوری، 1378، 11)

لازمه یک تحقیق علمی ، تنها داشتن اطلاعات ومنابع تحقیق نیست ، بلکه قبل از شروع به تحقیق ، هر محققی باید سعی زیاد مبذول دارد تا مساله مورد نظر رااز کلیه جهات ممکنه تعریف وتحدید نماید تادر عمل با اشکالات زیادی مواجه نشود از قبیل مبهم بودن موضوع، وسعت میدان مطلب تحقیقی ، عدم امکان تحقیق مساله. (باقرزاده،1383،68)

یکی از ویژگیهای تحقیق نشان دادن چهار چوبی است برای برنامه ریزی در سطح محدوده مورد مطالعه وتوجه بر اکثر جنبه های اقتصادی – طبیعی واجتماعی که باید در برنامه ریزی مد نظر باشد .دشت مشهد یکی از پر آب ترین دشت های استان خراسان محسوب می شود که رودخانه کارده نیز رودخانه ای است دائمی که دارای زیر حوضه های فراوانی است که تعدادی از شاخه های آن فصلی بوده است وفقط در ایام بارندگی جریان آب در آنها تداوم دارد . شاخه کوشک آباد شاخه سمت چپ حوضه را زهکش می نماید رودخانه کوشک آباد فصلی بوده وفقط در مواقع بارندگی دارای جریان دائمی است که این ناحیه از نظر پوشش گیاهی فقیر وگیاهان وبوته های خودرووکم تراکم روئیده اند. با توجه به افزایش جمعیت انسانی برای تامین مایحتاج خود اراضی جنگلی ، مرتعی وبوته زارها را به اراضی دیم تبدیل کرده که در نتیجه باعث تسطیح وهموار کردن دامنه ها ودخالت در جریانهای آب باعث فرسایش بیشتر از حد شده اند وهمچنین با چرای بیش از حد مراتع توسط تعداد نا متناسب حیوانات وظرفیت مرتع موجب کاهش وانهدام پوشش سطحی خاک وگیاهان ، تخریب خاک ودر نتیجه لخت شدن خاک وعمل فرسایش می شوند.

علت انتخاب موضوع و ضرورت تحقیق مطالعه ویژگیهای ژئومورفیک منطقه مورد مطالعه وهمچنین میزان تاثیر گذاری عوامل طبیعی و عوامل انسانی بر تحولات ژئومورفولوژی می باشد که بیشتر تاثیر گذاری و نقش عوامل انسانی ( آنتروپوژنی) مد نظر استکه بصورت نا آگاهانه تغییرات زیادی در محیط طبیعی بوجود می آورند.انسان ها به خاطر فعالیت خود در زمینه کشاورزی ( عدم آبیاری ، بوته کنی ، قطع درختان ، شخم در جهت شیب دامنه ) و دامداری ( افزایش تعداد دام، بهره برداری بیش از حد و پیش از موعد از مراتع) از عوامل بسیار موثر در فرسایش محسوب می شوند.



2-1- اهمیت و ضرورت تحقیق:

پژوهش علمی همواره با نوعی مسئله یا مشکل آغاز می شود . هدف آن پیداکردن جواب مسائل با استفاده از روش های علمی است نخستین گام در این جهت آن است که مساله ای را که با آن برخورد کرده با یک نظام منطقی و قابل کنترل بیان کند. دشوارترین گام در فرآیند پژوهش مشخص کردن مسئله مورد مطالعه است. (اسماعیلی، 1381، 6)

در آغاز طرح تحقیق باید تعریف روشنی از موضوع تحقیق ارائه داد و موضوع تحقیق را باید چنان مطرح کرد که به وضوح بر زمینه اجتماعی مرتبط با آن استوار باشد. (بیکر ترز،1377، 100)

درحقیقت پژوهش یا تحقیق به معنی تجسمی است منظم که به تحریک واقعیت ومحض نیل به حقیقت صورت می گیرد.(دیانی ،1382، 2)

فرایندهای ژئومورفولوژی در حوضه های آبریز مانند(ارتفاع ،شیب،جهت دامنه ها،حتی شکل حوضه و فیزیوگرافی حوضه ها ) نقش مهمی را در میزان دبی آب سرعت جریان آب ، ایجاد سیل و سیلاب ، فرسایش وتخریب وحمل رسوب ایفا می نمایند.

بررسی ومطالعه این فرایندها ژئومورفولوژیکی می تواند جایگاه مخصوصی رادر طرح های عملیات آبخیزداری داشته باشد وبی توجهی وکم توجهی به آن اجرای طرح رااز اهداف خود دور می کند. با در نظر گرفتن این مطلب عوامل تاثیر گذار در موفقیت طرح های عملیات آبخیزداری سبب تثبیت خاک و حفظ بیشتر منابع آب خواهد شد واز این روستائیان ساکن در حوضه واطراف آن از خاک قابل بهره برداری بیشتر و منابع آب کافی جهت کشاورزی و زندگی خود و نقاط شهری نزدیک نیز شرایط بهتری از نظر تامین آب مصرفی و انرژی مورد نیاز خواهند داشت.

در برخی موارد تغییرات ناشی از مداخله غیر معقولانه انسان در هر بخش از سیستم های ژئومورفیک می تواند خسارت بار باشد به عنوان مثال شخم دامنه های پر شیب در ارتفاعات هزار مسجد در شمال خراسان منجر به سست شدن خاکهی جوان گردیده و طی بارش های سنگین منتج به روانه های گلی می‌گردد که خسارات زیادی را در پائین دست دامنه ها به روی سکونت گاههای روستایی در بر داشته است . برگشت به حالت تعادل در چنین دامنه هایی که در آنها روانه های گلی رخ داده است ، طویل المدت خواهد بود .همچنین انسان بعنوان یک مداخله گر می تواند تغییراتی را بین ورودی و خروجی در سیستم‌های ژئومورفیک به وجود آورد بعنوان مثال تخریب پوشش گیاهی از نوع تاغ وگز در نواحی خشک خراسان منجر به روان شدن ماسه ها در عرض چندین ساعت طوفان ، دهها کیلومتر مربع اراضی را بپوشاند ( بهنیافر 1381/381)



3-1- اهداف تحقیق :

نخستین مساله ای که پژوهشگر با آن روبرو می شود دانستن این مسئله است که چگونه کار تحقیق خود را درست شروع کند وهنگامی پزوهشگر می تواند به آسانی کار خود را شروع کند که هدف از تحقیق مورد نظر رادرک کند. (ودیعی،1348، 40)

هر تحقیقی هدف خاصی را دنبال می کند. هدف تحقیق هر علمی حل مسائل ومشکلات آن علم است هدف تحقیق در ژئومورفولوژی نیز روش های درست اندیشیدن وبطور کلی کشف حقایق و پیدا کردن جواب مسائل وحل مشکلات مربوط به محیط طبیعی وپدیده های ناشی از آن و دست یابی به معیارهای درزمینه افزایش ایمنی محیط وگسترش دامنه اطلاعات در ژئومورفولوژی می باشد. (مقیمی وهمکار، 1383، 14-13)

هر تحقیقی هدف خاصی را دنبال می کند. هدف تحقیق هر علمی حل مسائل و مشکلات آن علم است هدف تحقیق در ژئومورفولوژی نیز روش های درست اندیشیدن و بطور کلی کشف حقایق و پیداکردن جواب مسائل و حل مشکلات مربوط به محیط طبیعی و پدیده های ناشی از آن و دست یابی به معیارهای درزمینه افزایش ایمنی محیط و گسترش دامنه اطلاعات در ژئومورفولوژی می باشد.(مقیمی وهمکار، 1383، 14-13)

بطور کلی هر تحقیقی دارای اهداف خاصی است که این اهداف باید در طرح تحقیق انعکاس یابد(ساروخانی،1372، 148)

قبل از پژوهش لازم است هدف یا هدفهای تحقیق مشخص ومعین شود که اولین اقدام در این راه تعریف وشناخت پژوهش وتحقیق است (آراسته جو،1379، 16)

هر تحقیق وتلاش علمی مبتنی بر اهدافی است که محقق ووقت و سرمایه خویش را در راه آن صرف می نماید. می توان گفت :پژوهش همانا حقیقت پژوهی است وحقیقت پژوهی پیش زمینه شناخت است وشناخت در هر حال به ویژه در تاریکی ها ، چراغ راه بهبود خواهان است. (آریانپور،1383،10)

هدف از این تحقیق:

1- مطالعه ویژگیهای ژئومورفیک در منطقه مورد مطالعه

2- شناسایی عوامل تاثیر گذار بر تحولات ژئومورفولوژی ( عوامل طبیعی ، عوامل انسانی)

از آنجایی که تا کنون منطقه مورد مطالعه از لحاظ ژئومورفولوژی مورد مطالعه قرار نگرفته است روشن نمودن ویژگیهای ژئومورفیکی از اهداف این پروژه است .



4-1- سوالات تحقیق:

سولات تحقیق به شرح زیر طرح می گردد:

- آیا در حوضه مورد مطالعه تحولات ژئومورفولوژیکی صورت گرفته است؟

- نقش عوامل انسانی (آنتروپوژنیکی) بر تحولات ژئومورفولوژیکی چگونه بوده است؟



5-1- فرضیه تحقیق :

درفرهنگ دهخدا ، فرضیه به معنای گمان وحدس ذکر شده است وشامل نظری می باشد که در باره یک مسئله علمی یا تحقیقی با توجه به معلومات وتجارب گذشته ابراز شود به اثبات نرسیده باشد . بدین ترتیب هر فرضیه پس از اثبات ، قانون عملی خواهد شد.(دهخدا، 1373، 15067)

سازمان دادن به یک تحقیق در محور فرضیه ها ، بهترین وسیله هدایت منظم واستوار آن است ، بدون آنکه خلاقیت ذهن مکتشف و کنجکاو که لازمه هر کار فکری است ، فدا شود . علاوه بر این ، یک کار تحقیقی چنانچه در محور یک یا چند فرضیه ساحت نیافته باشد. نمی توان تحقیقی واقعی به حساب آورد. (کیوی وکامپنهود، 1373، 35)

چهار معیار برای تعیین فرضیه ها ، در نظر گرفته شده است :

فرضیه باید رابطه مورد انتظار را بین دو یا چند متغییر بیان کند .
پژوهشگر باید برای تعیین مناسب بودن فرضیه برای آزمون ، دلایلی قطعی و روشنی مبتنی بر نظریه یا شواهد موجود در اختیار داشته باشد.
فرضیه باید قابل آزمون باشد.

فرضیه یک تصور ، گمان، یا حدس آگاهانه درباره نتایج احتمالی تحقیق است و منظور اصلی از آن مشخص تر کردن هر چه بیشتر مساله و سوق دادن تحقیق در جهت کارایی بیشتر است. (لونسبری، آلدریچ،1371، 174)

هر تحقیقی باید براساس فرضیه ای استوار باشد و در حقیقت فرضیه ، اساس، پایه هر تحقیقی را نشان می دهد . فرضیه عبارت است از حدس وگمانی بر مدارک موجود( شکویی،1364، 92)

فرضیه نخستین گام در انجام طراحی یک تحقیق، مشخص نمودن حدس وگمان و پیش بینی است که تحقیق جهت آزمون کردن آن طراحی و برنامه ریزی شده است . این گونه گمانه و پیش بینی بعنوان فرضیه تحقیق شناخته می شود . (صانعی، 1381، 21)

با مطالعه سوابق وادبیات تحقیق مبانی نظری وبازدیدهای میدانی در راستای پرسشهای آغازین ومساله تحقیق فرضیه هایی مطرح شده است که پاسخ های موقتی برای پرسشهای آغازی اند تا روند تحقیق را در مسیر درست و هدفمند پیش ببرند. به دلیل پیچیدگی موضوعات وجنبه های مختلف آن ها در هر پژوهشی بیش از یک فرضیه ارائه می شود ودستگاهی از فرضیه ها ساخته می شوند که دارای مفاهیم متعددی است این مجموعه مفاهیم وفرضیه ها که دارای ارتباط منطقی با یکدیگرند (مدل تحلیلی) نامیده می شوند . (باخویشی،1383، 3)

فرضیه تحقیق عبارتست از :

بین عوامل آنتروپوژن و ویژگیهای ژئومورفیک ارتباط وجود دارد، بطوریکه فعالیتهای انسانی بر فرمهای زمین و تغییر شکل آنها موثر است.



6-1- پیشینه تحقیق:

ادبیات مربوطه مشتمل بر بررسی نظریات ، مقالات وتحقیقاتی است که تاکنون پیرامون موضوع ومحل مورد تحقیق از سوی دیگران انجام وارائه گردیده است.

بنابراین هر پدیده دارای سابقه یا پیشینه ای است . هیچ تحقیقی در خلا صورت نمی گیرد، بنابراین بطور طبیعی هر پژوهشی در تداوم پژوهشهای پیشین به انجام می رسد. هم از دوباره کاریها در آن اجتناب می شود وهم از داده های تحقیقات پیشین بر خوردار می گردد. ارتقائ دانش نیز به همین تداوم وابسته است هر پژوهشی باید متکی به دستاوردهای پیشین باشد. در حالی که خود هم سخنی تازه دارد وهم روش‌هایی دقیق تر در شناخت پدیده بکار می گیرد. بنابراین در هر طرح تحقیق باید از تحقیقات پیشین در زمینه مورد نظر یاد کرد وسپس تحقیق خود را در تداوم منطقی آنان جای داد.(ساروخانی،1381)

در انجام تحقیق به منظور تقویت رودررویی تحقیق نیز لازم است محقق نتایج حاصله از کار را حداقل با تحقیقات انجام شده تطبیق دهد. (اتسلندر، 1375، 42)

بلیکی عقیده دارد . بررسی ادبیات تحقیق مهمترین منبع در ادبیات موضوع تحقیق است وپلی است بین تحقیق حاضر با تحقیقات گذشته . (حسن زاده ،1382، 78)

در علم همانند تمامی زندگانی ما ، یک رفت وبرگشت به واقعیت ها برای آزمون و کشف وجود دارد ، روشی قدم به قدم ، متشکل از تجربه ونظریه ، اجتماع این دو روش دقیقا همان زیر بنای علم است.( برونوفسکی، 1370، 34)

در غالب موارد ومسائل تا به امروز مطالعاتی انجام گرفته است در مطالعه هر مشکل اجتماعی وهر نوع تحقیق ، محققی باید سعی نماید به مطالعاتی که قبلا در زمینه ی همان مسئله به انجام رسیده است ، دست یابد این بررسی مقدماتی ، محقق رااز بسیاری از مخاطرات و مشکلات بعدی مصون خواهد داشت ونیز به او کمک خواهد کرد که بهترین طرح وسهل ترین روش تحقیق را برای مسئله ی مورد مطالعه اش انتخاب نماید. (نبوی، 1380، 91)

در مورد علم ژئومورفولوژی وپدیده های ژئومورفولوژی در مناطق مختلف مقالات وکتب به اندازه نیاز در دسترس می باشد اما در مشهد خیلی قابل دسترس نیست. در مورد تاثیر عوامل آنتروپوژنیکی بر تحولات ژئوموفولوژیکی بسیار محدود می باشد. منابع قابل دسترس برای پژوهش عبارتند از :

جلد اول مطالعات فیزیو گرافی در حوضه کارده و زیر حوضه ها
جلد پنجم مطالعات زمین شناسی و ژئو مورفولوژی
گزارشات ، اطلا عات وآمار (بارش، دما ، تبخیر، دبی، رسوب،...) از سازمان آب منطقه ای خراسان رضوی وCD آمار این سازمان
عشقی، ابوالفضل( 80-1379)، رساله دکتری تخصصی رشته جغرافیای طبیعی، ژئومورفولوژی کارست حوضه آبریز کارده واقع در ارتفاعات کپه داغ با تاکید بر منابع آب کارست، دانشگاه آزاد اسلامی
عشقی، ابوالفضل ، ثروتی ، محمدرضا ، عوامل بالقوه آلایندگی کارست در حوضه کارده ، پاییز و زمستان 82، دوفصلنامه جغرافیا و توسعه
نقشه های پایه بخش GIS سازمان برنامه و مدیریت خراسان رضوی وسازمان آب



7-1- روش و مواد تحقیق:

یکی از پژوهشهای علمی ، پیروی کردن از یک روش و متد خاصی در جریان انجام پژوهش می باشد که این روش با متد باعث می شود که جهت گیریها وانجام کارهای مربوطه به گرد آوری اطلاعات تجزیه وتحلیل آنها ونتیجه گیری از یک سلسله مراتب خاصی ونظام بندی مشخص پیروی کند . موثرترین روش برای هر گونه تحقیقی بر اساس ماهیت ، وسعت وبزرگی مسئله تحقیق تعیین می شود . متداولترین روش ها در جمع آوری اطلاعات عبارتند از:

استفاده از اسناد ومدارک
مشاهده عینی
پرسشنامه(پستی،حضوری)
مصاحبه(آسایش،1381، 142)

جغرافیا علمی با روشهای متعدد است، بنابراین جغرافیا به مقتضای ماهیت خود لزوما روش تحقیقی متفاوت دارد.(ژرژپیر، مطیعی، 1371، 11)

روش تحقیق یا دست یابی به هدف بررسی ، نکته اصلی یافتن واقعیات است زیرا یک پژوهش خوب جمع آوری اطلا عات وتجزیه وتحلیل آنها است.(یانگ، 1369،61)

روش وتحقیق به معنای تبیین وتفسیر حرکت ، جهت رسیدن به حقایق مربوط به موضوع تحقیق ماست.( حافظ نیا، 1379، 19)

با توجه به این نکته که اصولا یک تحقیق کامل موقعی انجام می گیرد که محقق به ترتیب از تحقیق توصیفی روی یک سری عوامل وعناصر شروع کرده وصفات ومشخصات آن را به خوبی وبه طور روشن ومتمایز بشناسد وسپس از طریق تحقیق روابط مختلف بین عناصر وسیستم ها ، عوامل را کشف کند تا بدین طریق منجر به توسعه دانش فنی گردد.( امیر شاپور، 1355،125-126 )

از فنون و شیوه های تحقیق استقرائ( از جزئ به کل) وقیاس( بررسی علت و معلولی) است. گرد آوری داده ها نیز بر اساس روش ها وتکنیک ها واز طریق ابزار خاصی صورت می گیرد . در جغرافیا بسته به وسعت دامنه و قلمرو مطالعه است . (آیتی، 1373، 54)

این روش ها .تکنیک ها از طریق پژوهش های میدانی یا منابع کتابخانه ای بیشتر به تحصیل داده ها به پژوهشگر کمک می کند.

در این پزوهش بعد از انتخاب عنوان ، هدف پژوهش و ارائه فرضیه به بررسی تحولات ژئومورفولوژیکی در منطقه وتاثیر عوامل آنتروپوژنیکی بر آنها وارتباط آن ها با یکدیگر از طریق روش استقرایی و قیاسی پرداخته شده است. اطلاعات مورد نیاز نیز از طریق روش های زیر بدست می آید.

الف) روش کتابخانه ای: جمع آوری اسناد ومدارک مربوط به پژوهش و مقالات از این طریق گردآوری می شود.

ب) گرد آوری داده های آمار مربوط به پارامترهای اقلیمی(دما وبارش، تبخیر ،...): نقشه های مختلف توپوگرافی ، زمین شناسی ، شیب ، ژئومورفولوژی ، پوشش گیاهی و... عکس های هوایی از مراکزی که این گزارشات وداده ها را تهیه نموده است قابل تامین می باشد.

ج) روش میدانی: به منظور حضور در بخشی از حوضه برای بررسی منطقه و مشاهده تاثیر عوامل انسانی بر تحولات ژئومورفولوژیکی ونتایج آن وتهیه عکس و فیلم و... بررسی عکس های هوایی و ماهواره ای، بررسی نقشه های توپوگرافی 50000/1 و نقشه زمین شناسی 1000000 و دیگر نقشه های موضوعی ، برای تهیه نقشه های مورد نیاز حوضه و نمودارهایی که از طریق رایانه در محیط های نرم افزاری EXCEL، GIS استفاده شد.



8-1- مشکلات تحقیق:

معمولا در هر کار تحقیقی ، محدودیتها ومشکلاتی وجود داردالبته تحقیقات میدانی علی الخصوص با مشکلات بیشتری همراه است از جمله مشکلاتی که در راه تحقیق با آن درگیر می شویم .

کمبود مطالعات انجام شده در زمینه منطقه مورد مطالعه
قوانین دست وپا گیر اداری
مشکل کمبود منابع در مورد منطقه مورد مطالعه
کمبود امکانات لازم جهت بازدید منطقه
دور بودن منطقه مورد مطالعه
همکاری نه چندان مطلوب بعضی از ارگان های دولتی
کمبود آمار در برخی از ایستگاه و یا ناقص بودن



ویژگی های زمین ساختی و تکتونیکی:

حرکات کوهزایی و پیرنین در الیگوسن زیرین به فعالیت دریایی حوضه رسوبی کپه داغ خاتمه داده و جنبش های نهایی آلپین، (فاز پادسانین) در اواخر پلیوسن موجب چین خوردگی و گسل خوردگی پیدا کرده اند که روند آن ها از روند کلی رسوبی کپه داغ که شمال غرب ـ جنوب شرق می باشد پیروی می نماید.

در حوضه مورد مطالعه گسل خوردگی های فراوان در تشکیلات سنگی به چشم می خورد که موجب بهم ریختگی و جابجایی در نظم توالی های رسوبی گردیده است. این مسئله بخصوص در تشکیلات چمن بیده مزدوران و سازند چمن بید در بخش شمالی حوضه فراوان مشهود است. به علاوه فراوانی و گستردگی این شکست ها و گسل ها به حدی است که اکثر مسیل ها و آبراهه‌های اصلی حوضه توسط این ساختمان‌ها کنترل شوند.

گستردگی زون های برشی خرد شده در امتداد شکستگی های اصلی و وجود پرتگاههای گسلی دلالت بر فعالیت تکتونیکی شدید در منطقه داشته از نظر تکتونیکی نسبتاً‌ فعال می باشد. اثرات چنین فعالیت هایی را می توان در گسترش تراس های رودخانه ای مشاهده نمود.

تراکم شکستگی ها و زون های گستلی در مناطق شمالی حوضه بویژه در مناطق دارای توده سنگی آهکی بیشتر است. علاوه بر این سیستم درزه‌ها به صورت شکستگی های برشی باعث خرد شدن سنگها گردیده است، که واریزه های بلوکی را در این مناطق سبب گردیده است. امتداد لایه بندی از امتداد ساختار کلی منطقه (شمال غرب ـ جنوب شرق) تبعیت می نماید و جهت شیب لایه ها همگی به طرف شمال
می باشد (مدیریت آبخیزداری ـ مطالعات زمین شناسی پروژه کنترل سیل حوضه آبخیز کارده 1374-5-4).















5-2- اقلیم:

کلیات

آب و هوا، پیوسته به عنوان یکی از اجزاء اصلی چشم انداز جغرافیایی تغییر دهنده محیط و موثر بر زندگی انسان می باشد.

تحقیق و پژو.هش حوضه های آبریز به عنوان مکان در برگیرنده بسیاری از تفاوتها و تشابهات به چند بخش تقسیم یمشود که یکی از مهمترین بخش های آن بررسی اقلیمی است.

اقلیم که دارای عناصر و عوامل سازنده بی شماری می باشد از جنبه های مختلفی چون ژئومورفولوژیکی هیدرولوژیکی و پدولوژیکی و ... بر روی حوضه های آبریز تاثیر می گذارد، به همین دلیل در تمام تحقیقات جغرافیایی مطالعات اقلیمی مورد توجه قرار می گیرد. در بررسی های اقلیمی باید عنصر و عامل اقلیمی تفاوت قائل شویم. دما، رطوبت، ‌فشار و ... هر کدام یک عنصر اقلیمی تلقی می شود. تلفیق و آمیزه ای از این عناصر را که معرف یک حالت فیزیکی معین در اتمسفر باشد، مانند گرما، بارش را نیز یک عنصر اقلیمی در نظر می گیرند، اما عامل اقلیمی عاملی است از قبیل ارتفاعات، جهت و پوشش گیاهی که به نحوی در فضای مورد مطالعه تاثیر داشته باشد .(علیجانی، کاویانی، 1371،‌24)

عوامل اقلیمی خود به دو دسته منطقه ای و فرامنطقه ای تقسیم می شود:

الف) عوامل منطقه ای:

کلیه عواملی هستند که در ناحیه مورد مطالعه وجود داشته و به طور مستقیم در تعیین و ایجاد نوعی خاص از اقلیم دخالت دارند. ارتفاع ضعف پوشش گیاهی، مجاورت با صحاری

ب) عوامل فرامنطقه ای:

شامل عوامل و عناصری است که دور از ناحیه مورد مطالعه واقع‌اند و آثار آنها تا حدی محسوس بود و به طور غیرمستقیم در اقلیم ناحیه نقش دارند. این عوامل که در واقع اثر منفی و محدود کننده دارند عبارتند از: بری بودن و تاثیر ارتفاعات. زاگرس . (سهمی حصاری ـ 1383/23).

ازطرفی هر چه گرمای ویژه جسم کمتر باشد زودتر گرم می شود و یا با انرژی تابشی کمتری گرمای بیشتر تولید می‌کند. به همین دلیل زمینهای سخت کویر خراسان علیرغم آلبدوی بالا زودتر و بیشتر گرم می شوند. از طرفی پایین بودن گرمای ویژه زمین های شور و کویری خراسان قدرت نگهداری انرژی را کاهش داده و بلافاصله پس از غروب آفتاب انرژی کسب شده در روز به هوا پس داده می شود.

چاله های مرکزی خراسان نیمه شب و صبح زود بسیار سرد شده و نوسان دمای هوا در شهرهای حاشیه کویر از همه جا بیشتر است.

توزیع دما در استان خراسان کاملاً از عرض جغرافیایی تبعیت می کند. ورود توده های هوا سرد سیبری از شمال خراسان و وضعیت توپوگرافی استان به ویژه در شمال توزیع دما را دگرگون کرده است به طوری که خطوط همه ما از طرف شمال به طرف مرکز و حتی تا نزدیک گناباد به صورت یک فرورفتگی دیده
می شود.



1-5-2- اقلیم خراسان:

استان خراسان به طور کلی جزء مناطق خشک و نیمه خشک به حساب می آید. به علت تداخل جبهه‌های مختلف آب و هوایی که از غرب به شمال غرب و شمال شرق وارد استان می‌شود دارای اقلیمی بسیار متنوع است. بخشهای کوهستانی شمال دارای زمستانهای سرد و طولانی ولی تابستانها هوا گرم و معتدل است. در بخش جنوبی استان به ویژه نواحی حاشیه کویر روزها شدیداً گرم و شبها هوا بلافاصله بعد از غروب آفتاب سرد می شود. وجود ارتفاعات در نقاط مختلف استان باعث تغییرات موضعی و محلی درجه حرارت و بارندگی می باشد. ماه تیر گرمترین ماه و ماه دی سردترین ماه سال است. نزولات جوی درشمال و شمال شرق که رشته کوههای مرتفع واقع شده بیشتر به صورت برف و میزان بارندگی در بعضی از روستاهای ارتفاعات شمال استان حتی به 800 میلی متر در سال می رسد. (روستای عرض چین تپه واقع در حوزه آبریز رودخانه اترک).

تنوع میزان بارش در حدی است که بعضی از ایستگاههای جنوبی استان کمتر از 50 میلی متر در سال بارندگی دارند. در ارتفاعات بیش از 2000 متر نزولات جوی به صورت برف است. میزان تبخیر و شرق نیز در تبعیت در ایستگاه ملوان (نزدیک طبس) 4075 میلی متر و کمترین تبخیر در ایستگاه امامقلی (دره گز) برابر 913 میلی متر است (ولایتی، 1366،‌ 56) عوامل مهم و موثر محلی در آب و هوای خراسان تابش زیاد آفتاب، ناهمواریها و کویری بودن منطقه است.

به طور کلی به علت خشک بودن منطقه و کمبود روزهای ابری تمام منطقه به ویژه جنوب خراسان تحت تاثیر تابش مستقیم خورشید قرار گرفته و ساعات آفتابی فراوانی امکان جذب و پخش انرژی خورشیدی را فراهم نموده است.

به طور کلی نواحی شمال استان ابرناکی بیشتر و تابش خورشیدی کمتر می باشد. قسمت های مرکزی و جنوبی استان در ناحیه تابشی زیاد قرار دارند.



2-5-2- مشخصات ایستگاههای هواشناسی:

آب و هوا یکی از عوامل بسیار مهم در تغییر شکل چهره زمین محسوب می شود و در مطالعات آبخیزداری نیز نقش بنیادی دارد، چرا که در تولید آب، آبدهی حوضه های آبریز، ایجاد فرایندهای فرسایشی مانند سیل و پدیده های مختلفی مانند بارندگی، درجه حرارت، رطوبت نسبی، تبخیر و تعرق و چگونگی وضعیت پوشش گیاهی منطقه و زندگی مردم نقش موثری دارا می باشند،‌ لذا ضرورت دارد که به تجزیه و تحلیل پارامترهای مختلف جوی پرداخته شود.

هدف از مطالعات نیز کمک به تهیه و تنظیم برنامه های دراز مدت یا کوتاه مدت و پیش بینی های لازم جهت برنامه ریزی مناسب در مطالعات آبخیزداری حوضه مورد مطالعه می باشد.

برای رسیدن به این هدف استفاده از اطلاعات ایستگاههای هواشناسی لازم است ولی باید از ایستگاههای داخل حوضه و ایستگاههای هم جوار برای تحلیل برخی از داده ها استفاده نمود مانند تحلیل پارامترهای بارندگی با توجه به آماری که در دست داریم پایه زمانی (شاخص) مناسب آماری برای سال آبی 58-1357 شروع و به سال آبی 81-1380 ختم می شود. البته در برخی موارد و آمار، با آمارهای سال 1383 اگر درست باشد تطبیق داده می شود.

برای محاسبات متوسط های عناصر اقلیمی، ترسیم نقشه های همباران، همه دما و هم تبخیر و نیز گرادیان های بارندگی و حرارتی منطقه از داده های ایستگاههای داخل حوضه و نیز ایستگاههای هواشناسی پیرامون منطقه تحت مطالعه استفاده شده است.





ج

4-2-5-4- طرح تبدیل دیمزارهای کم بازده به مرتع و علوفه کاری

از آنجایی که قسمتی از دیمزارها در دامنه‌های پرشیب قرار دارند گاه این اراضی در جهت شیب شخم زده می شود بخش قابل توجهی از فرسایش ایجاد شده در برخی نقاط حوضه همین دیمزارها هستند. همچنین آیش گذاشتن حدوداً نیمی از وسعت اراضی در مناطق دیم کاری خود در تشدید فرسایش نقش مهمی دارد وجود گالی های فراوان در چنین مناطقی شواهد این فرسایش ها می باشد.

در جهت جلوگیری از فرسایش خاک در سطح این دیمزارها کاهش رسوب حاصله پیشنهاد می گردد که بخش از این دیمزارها که در شیب های بالا قرار داشته و برای کشت گندم دیم مناسب نمی باشد، به کشت علوفه دائم مرتعی اختصاص داده شود تا ضمن وجود پوشش بصورت دائم و جلوگیری از فرسایش بخشی از علوفه مورد نیاز دام‌ها را نیز تامین می نماید.

در حوضه آبریز مورد مطالعه در ناحیه شمالی و مرکزی حوضه 633 هکتار دیمزار وجود دارد که دارای خاک خوب و شیب های کم بازده می باشد. برای تبدیل بخش های قابل تبدیل 114 هکتار در نظر گرفته شده بود.

هدف این طرح افزایش پوشش گیاهی با رعایت موارد ذیل می باشد.

الف: حفظ و تثبیت خاک و جلوگیری از انتقال رسوب به مخزن سد

ب: افزایش نفوذپذیری و اصلاح خاک

ج: تامین علوفه مورد نیاز دام های منطقه

د: استفاده صحیح از اراضی با توجه به قابلیت آنها



5-2-5-4- پروژه حفاظت و قرق

هر منطقه ای که تحت اجرای عملیات احیایی و اصلاحی قرار گیرد لازمست مدتی از ورود دام به آن جلوگیری شود.

این پروژه در حوضه آبریز مورد مطالعه در سطح 458 هکتار از منا طق توده ای سنگی که از تشکیلات آهکی سازند مزدوران تشکیل شده است و مناطق صخره ای آن بیش از 80 درصد پیشنهاد شده بود در این مناطق به علت کمبود مناطق خاکدار، عمق کم خاک و درصد رواناب آب بسیار بالا در صورت بهره برداری امکان توسعه منابع خاک و پوشش مقدور نمی باشد و لذا برای آن قرق حفاظتی اعمال نشده است.

اجرای این عملیات بیشتر منطبق بر واحدهای زمین شناسی شوریجه، آهک و شیل، آهک ضخیم و شیل، رخساره‌ها، ژئومورفولوژیک، رخنمون سنگی بالای 75 درصد (لغزش و با احتمال لغزش) رخنمون سنگی بالای 75 درصد (خاکهای برجا) می باشد (مدیریت آبخیزداری،‌گزارش تلفیق حوضه کارده،‌ جلد دوم،‌1383/118).

هدف از اعمال این پروژه عمدتاً افزایش پوشش گیاهی با توجه به رعایت موارد زیر می باشد:

الف: فراهم نمودن شرایط برای توسعه و تثبیت خاک

ب: افزایش پوشش گیاهی درمناطق خاکدار محدوده حوضه و جلوگیری از شسته شدن خاک (کاهش رواناب)

پ: مشخص نمودن محدوده ای جهت حیات وحش

ت:‌ استراحت گونه های مرتعی به منظور جبران صدمات ناشی از چرای بی رویه



6-2-5-4 - تنظیم چرای تناوبی و تأخیری

اگر پس از اجرای عملیات احیایی و اصلاحی در مرتع چرای دام تحت کنترل نباشد بدون شک مرتع دوباره سیر قهقرایی را طی نموده و به حالت اول برمی گردد. بنابراین بعد از این اتمام عملیات احیایی ـ اصلاحی و بعد از به پایان رسیدن مدت قرق هر منطقه توسط کارشناس مجری تعیین ظرفیت گردیده و این طرح را اجرا می کنند.

هدف این طرح نیز افزایش پوشش گیاهی است که با توجه به رعایت موارد زیر صورت می گیرد:

الف: جلوگیری از تخریب مجدد

ب: کمک به زادآوری طبیعی گونه های موجود

پ: افزایش ظرفیت مرتع

ت: حفظ آب و خاک

(مدیریت آبخیزداری، گزارش تلفیق حوضه کارده، جلد دوم، 1383/78).



7-2-5-4- بررسی وضعیت تعادل دام و مرتع

همانطور که در بخش ظرفیت مرتع گفته شد در 4122 هکتار سطح مراتع حوضه آبریز مورد مطالعه (تا 1374) 9/458119 کیلوگرم علوفه خشک قابل بهره بردرای تولید می‌شده است که می‌توانسته 9/22905 واحد دامی را تعلیف نماید که این مقدار 3/7635 واحد دامی در ماه است. تعاد دامی متکی به مراتع 08/3 برابر ظرفیت بوده است. پس از انجام مطالعات مختلف بیولوژیکی افزایش تولید 642938 کیلوگرم خواهد بود که با توجه به ضریب برداشت مجاز برای هر عملیات مقدار علوفه قابل تعلیف دام‌ها 31469 کیلوگرم معادل 5/160734 واحد دامی در روز یا 8/5357 واحد دامی در ماه برآورد گردید. 59٪ واحد دامی موجود آن زمان را تعلیف می کرد (مدیریت آبخیزداری، برنامه پیشنهادی بیولوژیکی، 1374/25).



3-5-4- پیشنهادات عملیات ساختمانی و مکانیکی:

براساس مطالعات انجام شده توسط بخش آبخیزداری اصولاً کارهای فیزیکی و ساختمانی که دارای بازده مطلوبی از نظر مبارزه با فرسایش و تولید رسوب توصیه نشده است،‌زیرا هم عمر مفید کوتاه و هم هزینه زیادی را دارا می باشند. اما در اجرای روش های حفاظتی و بیولوژیکی گاهی ملزم به اجرای این عملیات می شویم. در حوضه آبریز مورد مطالعه عملیات فیزیکی پیشنهادی به ترتیب اولویت به شرح زیر می‌باشد:

1- ایجاد چکدم های رسوبگیر نگهداری رسوب و اصلاح آبراهه و کاهش سرعت سیلابها

2- ایجاد دیوارهای عرضی (اپی‌ها) در مسیر رودخانه گوش و نهایتاً احداث سدها رسوبگیر سنگریزه‌ای در نزدیکی خروجی هر یک از زیر حوضه‌ها.

3- احداث سکوهای سنگی در ابتدای گالی ها و محل تقاطع انحراف دهنده ها و بانکت‌ها یا آبراهه‌ها به صورت بند، پشته خاکی، و سنگی.

- شیب زیاد موجود در آبراهه‌های نقاط حوضه آبخیز مورد مطالعه چکدم های رسوبگیر سرعت گیر را غیراقتصادی و به علت نزدیکی به مخزن سد ضرورت احداث این قبیل سازه‌ها حیاتی است. این سازه‌ها با هدف جلوگیری از خسارتهای غیرمستقیم سیلابها و نگهداشت رسوب و اصلاح آبراهه و کاهش سرعت سیلاب طراحی می شود. ممکن است به صورت چکدم خشکه چین یا گابیونی باشد.

- چپری: بندهایی هستند که با استفاده از مصالح چوب و سرشاخه درختان و تور و خاشاک و پوشال به صورت دیواره قوسی و یا مستقیم در آبراهه‌های فرسایش شدید و بستر لومی ساخته میشود.

- عملیات اصلاح مسیر و احداث دیوار حائل و تثبیت های کف:

شاخه‌های اصلی رودخانه در مسیر خود کاهش شیب رودخانه یا ایجاد موانع طبیعی و مصنوعی ندرتاً تغییر مسیر داد و گاهی تشکیل ماندههایی می‌دهند که باعث فرسایش اراضی زراعت آبی و از بین رفتن تراس‌های رودخانه‌ای گردیده است. نمونه بارز این عملکرد در حد فاصل روستای گوش و بهره بطور 3 کیلومتر دیده شده بود (تا 1374) احداث اپی و دیوارهای عرضی سنگ چین گابیونی لازم است.

- طراحی سازه توریستگی: این سازه که با تکنولوژی ساده تقریباً در همه حال در کشور قابل استفاده می باشد و علاوه بر آن دارای دوام و ایمنی بسیار زیاد می باشد.

فرسایش خاک، از بین رفتن اراضی کشاورزی، انتقال و انباشتن رسوب فراوان در پشت سدها از جمله مسائل بحرانی آب و خاک در ایران می باشد. سازه‌های حفاظتی توریسنگی و بندهای رسوبگیر در پاسخگویی به این مساله راه حلی بسیار مناسب به شمار می آید. انعطاف پیذری ـ تاب مکانیکی ـ دوام و هماهنگی با محیط اقتصادی بودن این نوع سازه‌ها از ویژگی های برجسته آن است.



6-4- اهمیت آبخیزداری در تثبیت فرآیندهای ژئومورفولوژیکی:

قبل از ورود به مقوله آبخیزداری نخست خلاصه ای در خصوص منابع آب حوضه مورد مطالعه در زیر آورده شده است.

منابع آب در حوضه مورد مطالعه:

در حوضه مورد مطالعه آب به دوصورت آب های سطحی وآب های زیرزمینی یافت می شود .

آب سطحی : به آن بخش از نزولات جوی که پس از تبخیر و نفوذ در سطوح زمین باقی می ماند آب سطحی می گویند . جریان های سطحی که در فصول پر باران سال دارای طغیان می باشند.

آب زیرزمینی : در بسیاری از نواحی ایران به ویژه نواحی خشک و نیمه خشک آب مهمترین عامل تولید در بخش کشاورزی است . ارزش اقتصادی اراضی کشاورزی وابسته به مقدار آبی است که به اراضی تعلق دارد( مطیعی لنگرودی ،1381، 109).

آب های زیرزمینی مهمترین منابع تامین آب کشاورزی در این حوضه می باشد آب های زیرزمینی ممکن است بطور طبیعی از زمین خارج شود وجریان یابد (چشمه ها) ویا در اثر کندن وحفر قسمتی از زمین آن را خارج کنند ومورد استفاده قرار دهند ( فرجی ،1374،82)

چاه :

چاه ها حفره های عمودی در زمین هستند که به منظور کشاندن آب لایه های زیرزمینی واستفاده از آنها ایجاد می شوند. سهولت تخلیه آب از طریق چاه سبب گردیده است تا در مدت زمان کوتاهی بر تعداد چاه ها در ایران افزوده شود( مطیعی لنگرودی ،1381، 110).درحوضه مورد مطالعه در دهه

86-76 به علت بارندگی کم، سطح آب چاه ها خیلی پایین آمده وکشاورزان دچار مشکل شده اند. قنات:

به مجرایا گالری افقی که در زمین می کنند تا آب زیرزمینی را به سطح زمین منتقل نمایند، قنات گفته می شود(ولایتی،1374، 203)

سهولت استفاده از چاه در زمینه تخلیه آب ورشد شدید آن، در مقابل، مشکلات نگهداری و حفاظت قنات سبب کاهش تعداد قنات های دایر ودرنتیجه کاهش کل قنات ها در ایران گردیده است. ( مطیعی لنگرودی،1381، 110)

کمی آب در چند سال اخیر در این حوضه سبب شده است که بیشتر آب مصرفی از منابع آب زیرزمینی تامین شود. به علت نیاز شدید وروزافزون ناحیه ، بهره برداری از چاه روز به روز بیشتر شده وتخلیه آبهای زیرزمینی نیز بیشتر گردیده است. این امر سبب پایین تر رفتن سطح سفره آب زیرزمینی گشته وبه تبع آن دبی چاه ها کاهش می یابدو همچنین بهره برداری بیش از اندازه آب توسط چاه های عمیق بعضی از قنات ها به کلی خشک شده اند ودر بعضی دیگر دبی و آبدهی آن بسیار کم شده است.

از طریق اعمال شیوه های عملیات ـ مکانیکی، مهندسی و بیولوژیکی طرح های آبخیزداری می‌توان فرایندهای مهم ژئومورفولوژیکی که منجر به فرسایش و از دست رفتن آب و خاک می شود را کنترل نمود. فرسایش خاک در ایران بسیار بالاست فرسایش خاک در ایران 4 برابر کشورهای آسیایی است. اگر بتوانیم عملیات آبخیزداری را به طور مشخص انجام دهیم می توانیم سالانه بیش از 250 میلیون مترمکعب رسوب را کنترل و از ورود آنها به پشت سدها جلوگیری کنیم. (روزنامه خراسان اسفند 85/5) زیرا با اجرای طرح‌های عملیات آبخیزداری با مدیریت صحیح می توان به تثبیت و پایداری دامنه‌ها و حرکات دامنه‌ای، پایداری خاک و خاکدانه‌ها جلوگیری از فرسایش‌های آبراهه‌ها رسید. و زمان تشکیل سیلابها را کندتر و حتی جلوگیری ازایجاد سیل و سیلابها را داشته باشیم. بدین ترتیب می توان از تغییرات شدید ناشی از عوامل ژئومورفولوژیکی و تغییر رخساره‌های موجود درحوضه آبخیز جلوگیری نمود. در مقابل اگر به مطالعات ژئومورفولوژیکی، ژئومورفولوژیست ها بی توجهی یا کم توجهی شود ضمن ایجاد پیامدهای نامطلوب آبخیزداری سبب هدر رفتن بیشتر خاک خواهد شد. نمونه این اشکال در بخشی از هزار مسجد که به اتفاق استاد گرامی جناب آقای دکتر بهنیافر به گردش علمی رفته بودیم دیده می شد که انجام عملیات تراس بندی و ایجاد باغات باعث لغزش، بهم خوردن مرز باغات، کم شدن حریم رودخانه‌ها شده بود ضمن اینکه مشکل مالکیتی برای باغداران ایجاد کرده بود مشکل فرسایش را بیشتر نموده بود.

پژهش بررسی عوامل آنتروپوژنیک و تحولات ژئومورفولوژیکی در زون کپه داغ (مطالعه موردی آبریز کوشک آب)مقاله بررسی عوامل آنتروپوژنیک و تحولات ژئومورفولوژیکی در زون کپه داغ (مطالعه موردی آبریز کوشک آب)عوامل آنتروپوژنیک و تحولات ژئومورفولوژیکی در زون کپه داغ (مطالعه موردی آبریز کوشک آب)تحقیق بررسی عوامل آنتروپوژنیک و تحولات

بررسی آسمانی در زمین

پژهش بررسی آسمانی در زمین در 112 صفحه ورد قابل ویرایش

دسته بندی	علوم انسانی
فرمت فایل	doc
حجم فایل	85 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	112

دریافت فایل

فروشنده فایل

کد کاربری 6017

تمام فایل ها

پژهش بررسی آسمانی در زمین در 112 صفحه ورد قابل ویرایش

مقدمه

مرحله اول :

هرگز روزی که قرار شد از یک هنرمند و آثارش برای تهیه پروژه دانشجویی استمداد بطلبم به سراغ دلسوخته ای از بارگاه مطهر امام رضا (ع) رفتم.

فکر نمی کردم با پیرمردی آشنا شوم که در اولین برخورد پدرانه اش با آن همه مشغولیات کاری این باور را در ذهنم بیشتر جای دهد که هر کسی را به در این خانه راه نیست. و ظاهراً امام رضا (ع) ما را هم طلبید و تلفن های اولیه به آستان مقدسه و هماهنگی ها را انجام دادم با ضبط صوتی کوچک به حضورش رفتم آنچنان خاضعانه من را در اتاقش به حضور پذیرفت و به سؤالاتم پاسخ داد که تا وقتی کارگاه و کارهایش را نشانم نداد و پیشنهاد فیلم برداری را مطرح نکرد باورم نشد که مردی بزرگ است و دستی چیره دارد بر عالم هنر!

چون من عادت کرده بودم به ژست های ادعا مدارانه به ظاهر هنرمندان دور و برم که حالا می دانم هیچ در چنته ندارند

مرحله دوم:

از سازمان تبلیغات حرم مطهر کتاب راهنمای جامع اماکن متبرکه حرم امام رضا (ع) را گرفتم و از مؤسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی سی دی های : باغ ملکوت ، نور و آینه ، ( آب و آبی، ستاره ، کاشی )، آستان عشق را تهیه کردم در منزل مطالعه نمودم و با استاد قراری گذاشتم و دوربین هم کرایه کردم

مرحله سوم:

دوربین به دست با قلم و دفتر راهی خانه دوست شدم. ساعت 8 صبح صحن جمهوری رو به روی ایوان طلا اتاق 21.

« السلام علیک یا علی بن موسی الرضا (ع)»

« السلام علیک ایها الصدیق الشهید»

پنجره فولاد است و التماس، ایوان طلا است و روح نیاز، باران اندک باریده و بوی بهشت را با تمام وجود می توان حس کرد.

در اتاق او هم مثل همه اتاق های صاحب خانه باز است ضربه ای به در وارد می شوم سلام من را به گرمی پاسخ می دهد می گوید در اتاقش مانده تا بیاید.

این لطف را بعد فهمیدم چون سرزدن به همه کارگاه ها ( کاشی ، معرق ، طلا و …) و مدیریت این همه پرسنل، نشستن نمی طلبید که دائماً راه رفتن آن را مهیا می کرد. از آقای یعقوبی می خواهد من را به چای گرم دعوت کنند و چقدر در آن صبح سرد مائده امام رضا (ع) پیمانکار، جوش کار، مغنی، کارگر ، مهندس و …. هر یک حرفی و حدیثی دارند.

یکی برای مقرنس کاری سر در غری چک 2 میلیونی می خواهد، دیگری برای سند مخارج جوش کاری معنا می گیر و چند کارگر روزمزد مغنی حرف از رسیدن به نتیجه مطلوب بعد از همه کندن می زنند و او با چشم باز و دقیق به همه می رسد چرا که از خزان ای اعتبار می گیرد که پاسخ اخروی سنگینی تری دارد.

شروع به صحبت می کند.

بعد به کارگاههای مختلف می رویم همراه و همگام با او می روم بعضی از جاها امکان فیلم برداری وجود نداشت خیلی دوست داشتم هر چه می بینم ثبت کنم و ضبط کنم.

نمی دانم چرا با شما می آیم ، می دانم که این عنایت آقـایی است که ما را بسیـار دوست

می دارد . و به دل این پیرمرد پر کار انداخته که امروز کار ما را هم جزء فراوان کارهایش به حساب آورد.

از این کارگاه به آن کارگاه، از این صحن به آن صحن خجالت تنها چیزی است که برایم مانده، نصیحتهای پدرانه اش هم چاشنی قدم زدن های حرم است که قانع باشید و صبور و هرگز بچه هایتان را به دروغ وادار نکنید تا همیشه صادق باشند.




زندگی امام رضا ( ع ) :

امام آیت حق:

مسلمانان جهان در سال 148 ه. ق هدیه ای بزرگ و الهی را دریافت نمودند و آن میلاد هشتمین حجت خدا بود. نام مبارکش علی، لقب مشهور آن حضرت رضا (ع) و کنیه معروف ایشان ابوالحسن است. پدر بزرگوارش ، امام موسی بن جعفر (ع)، هفتمین امام شیعیان و مادر آن حضرت بانوی پاکدامن و پرهیزکار به نام تکتم که بعدها طاهره نامیده شد. همسر مکرمه حضرت رضا (ع) ام ولد و مادر امام جواد (ع) است.

جایگاه علمی امام:

حضرت رضا مانند اجداد بزرگوار خود از مقام علمی والایی برخوردار بود تا آنجا که به وی لقب عالم آل محمد دادند.

عبد السلام بن صالح هروی ( ابوالصلت ) گفته است:

کسی را داناتر از علی بن موسی الرضا (ع) ندیدم هیچ دانشمندی با آن روبرو نشد مگر اینکه وی نیز چنین شهادت می داد. دوران پر شکوه امامت حضرت از سال 183 هـ . ق آغاز شد. در این سال امام موسی کاظم (ع) در زندان هارون در بغداد به شهادت رسید، مدت ده سال امامت حضرت رضا (ع) مصادف با زمانی بود که حکومت سیاسی به دست هارون الرشید اداره می شد و شیوه حکمرانی وی بر اساس اعمال زور بر مردم بود.

در آن روزها بیت حضرت در مدینه مرجع مردم و پناه مسلمانان و مرکز تجمع دانشمندان، فقها و مجتهدان بود، به طور کلی دوره امامت 20 ساله امامت و رهبری حضرت به دو بخش تقسیم می شود.

بخش اول: از آغاز امامت تا سفر به خراسان یعنی از سال 183 تا سال 201 هـ . ق

بخش دوم : از نیمه سال 201 هـ . ق تا پایان عمر امام یعنی آخر صفر سال 203 هـ . ق

وقوع قیامها و نهضت های سیاسی و نظامی در خراسان علیه هارون الرشید وی را بر آن داشت که در سال 193 هـ . ق به منظور کشتن رافع بن لیث و مصادره علی بن عیسی بن ماهان رهسپار آن دیار شد. وی در حالی که بیمار بود وقتی که به گرگان رسید بیماری اش شدت یافت و در توس درگذشت بدن او در یکی از تالارهای باغ منسوب به حمید بن قحطبه در روستای سناباد ( مهشد فعلی ) به خاک سپردند.

پس از مرگ هارون، جنگ قدرت بین مدعیان خلافت، امین و مأمون در گرفت، در این مبارهخ امنی دستگیر و به هلاکت رسید. این پیروزی ظاهری حکومت پر فراز و نشیبی را برای مأمون ایجا کرد و واکنش ها و نتایج منفی علیهخ او و اهدافش به وجود آورد که منجر به بوجود آمدن شرایط سیاسی عصر امام ( ع) شد زیرا مخالفت شدید شیعیان و علویان با خاندان عباسی از یکسو و قیام هواداران امین در بغداد که قتل او را جرمی سنگین می دانستند از سوی دیگر، قیام ها و نهضتهای گسترد ای را علیه حکومت عباسی و مأمون به وجود آورد.

مأمون پس از رویارویی با اوضاع ناآرام حکومت و احساس ناامنی و نگرانی شدید، دریافت که این خطر جدی نه تنها خلافت وی بلکه حکومت عباسیان را تهدید می کند.

از طرفی موقعیت و شخصیت برجسته و ممتاز حضرت رضا (ع) و توجه و گرایش شدید مردم به آن حضرت نیز تهدیدی دیگر برای براندازی حکومت عباسی بود و از این رو درصدد برآمد که فریاد انقلابیون را خاموش و اعتماد مردم بغداد را به خود جلب کند.

پس از مشورت با وزیر خود فضل بن سهل، تصمیم گرفت که حضرت رضا (ع) که نزد علویان و شیعیان از محبوبیت خاص برخوردار بود و در ایران پایگاه مردمی استواری داشت را از مدینه به خراسان دعوت کند ، تا با مطرح کردن مسئله ولایت عهدی از خطر جدی
پیش گیری کند

از این رو دعوت نامه های متعددی برای ان حضرت فرستاد حضرت که از واقعیت ها آگاهی داشت به شدت با این دعوت مخالفت نمود تا اینکه با پافشاری مأمون و سرانجام با تهدید وی مواجه شد و سفر خراسانم را به گونه ای طی کرد که معلوم شد سفری اجباری است.

پس از مطرح نمودن مسئله ولایت عهدی و خود داری حضرت از پذیرش، مأمون او را با اصرار و اجبار وادار به پذیرش شروط ولایت عهدی نمود، اما مواضع منفی امام (ع) در برابر ترفندهای مأمون وی را آگاه کرد که نیرنگش موفقیت آمیز نیست، زیرا او می خواست با تحمیل ولایت عهدی به هدفهای خاصی برسد که مهم ترین آنها عبارت بود از:

1ـ دور نگه داشتن امام رضا (ع) از پیروان و شیعیان خود

2ـ کاستن وجه معنوی امام و متهم کردن او به دنیا پرستی و حب جاه و مقام

3ـ مراقبت دقیق از حضرت و زیر نظر داشتن ایشان

4ـ مشروح و جلوه دادن خلافت خود

5ـ یافتن پایگاه مردمی و سرانجام فرو نشاندن نهضت ها و قیام ها

علل و انگیزه های پذیرش اجباری ولایت مهدی:

الف) امام احساس نکرد پذیرفتن ولایت عهدی ، تنها به قیمت جان او تمام شود، بلکه جان تمام شیعیان و علویان هم به خطر می افتد.

اگر در آن شرایط برای امام رضا (ع) جایز بود جان خود را به خطر اندازد، اما علویان و شیعیان چنین روا نمی دانست چنانچه امام با رد مقام ولایت عهدی، خود و پیروانش را به نابودی می کشاند کفر و انحاد همه جا را فرا گرفت و در نتیجه مأمون به اهداف شوم خود دست می یافت

ب )امام دریافت پذیرش ولایت عهدی، یک اعتراف ضمنی از طرف عباسیان که علویان هم در این حکومت سهم شایسته ای دارند.

ج) انگیزه دیگر اینکه عموم مردم تلاش اهل بیت را بر خلاف شایعات. در صحنه سیاست ببینند و گمان نکنند که آنها عالمانی هستند که فقط در گوشه ای به عبادت می نشینند و در امور سیاسی دخالت نمی کنند

د) دیگر اینکه امام فرمود: همان انگیزه ای که جدم امیر المؤمنین علیه السلام داشت را وادار به شرکت در شوراهای شش نفره نمود ، مرا نیز به پذیرش ولایت عهدی واداشت .

در پذیرش شروط ولایت عهدی، امام به خوبی به توطئه ها و هدفهای پنهان اشکار مأمون آگاهی داشت . گفتار و رفتار حضرت حکایت از اجبار و عدم رضایت او در این پذیرش نمادین می کرد و به همین جهت ولایت عهدی را با شرایط خاص زیر پذیرا شد :

1ـ به امر قضاوت و داوری نپردازد.

2- هیچ رسم و سنتی را جابه جا و نقض نکند.

بدهی است، این شرایط خط بطلان بر اهداف مأمون کشید و این امر موجب شد تا حکومت نتواند کارها را به نام امام پیش برد و امور را به صورت شرعی و دینی جلوه دهد.

از طرف دیگر چون موضع امام (ع) عدم اعتراف به قانونی بودن نظام حکومتی او بود، به همین دلیل و با چنین شرایطی دیگر مامون قادر به اجرای نقشه هایش به نام امام (ع) نبود. پس از اینکه مأمون به عظمت معنوی امام در جامعه پی برد و از طرفی با اعتراض عباسیان بغداد در مورد واگذاری ولایت عهدی به حضرت مواجه گردید، تصمیم گرفت امام (ع) را از سر راه خود بردارد.

مأمون برای شکستن شخی علمی حضرت، اقدام به تشکیل مجالس مناظره و مباحثه با دانشمندان ادیان مختلف نمود که با حضرت رضا (ع) به مناظره و مباحثه بنشینند ، شاید از این رهگذر بتوانند در مباحثات علمی که بین آنها به وجود می آید شکستی برای حضرت ایجاد کند و از محبوبیت ان وجود مقدس در بین مردم بکاهد.

سرانجام توفیق نیافت و داشنمندان برجسته تمام ادیان و مذاهب از مراکز علمی جهان با امام (ع) به بحث و گفتگو نشسته و همه عالمان مذاهب و صاحب افکار و آرای مختلف به بزرگواری و احاطه علمی آن حضرت اقرار و اعتراف نمودند و با زبان خودشان جواب داده و همه را محکوم و مجاب نموده اند.

پاسخ امام (ع) به مسائل علمی و فلسف ی با بیانی رسا و منطقی قوی در حضور مأمون، چنان موجب شگفتی وی شد که لب به سخن گشود. گفت:

یا ابا الحسن! در روی زمین کسی جز شما نیست که اینگونه سخن نیکو بگوید.

پیروزیهای حضرت در مباحثات ، مأمون را نا امید کرد. وی خود را در تحقق اهدافش شکست خورده و ناکام دید، در حالی که روز به روز بر عظمت امام رضا (ع) افزوده می شد و حقانیت فرزند پیامبر (ص) روشنتر می گردید، سرانجام بعد از گذشت دو سال از ورود امام به خطه خراسان، مأمون در روز جمه آخر صفر سال 203 هـ . ق اقدام به جنایتی هولناک نمود و آن امام همام را که حدود پنجاه و پنج سال از عمر پر برکتش سپری شده بود در توس به وسیله انگور زهر آلود مسموم کرد و به شهادت رساند، آنگاه از باب عوام فریبی، خود را عزا دار نشان داد تا پیکر مطهر امام (ع) را در سرای حاکم عباسی ( بقعه هارونی‌) به خاک بسپارند .

پس از شهادت امام رضا (ع) و دفن در بقعه هارونی ( حرم فعلی) بنا به پیشگویی آن حضرت خراسان، مطاف فرشتگان الهی و قبله نیاز و زیارتگاه شیعیان جهان شد و تا انقراض عالم چنین خواهد بود.

مشهد الرضا :

مشهد واژه ای عربی است و در کتابهای لغت در معانی، محل دیدار، زیارتگاه ، جای دیدنی و مانند آن به کار رفته است اما در میان عموم مردم به معنی محل شهادت شناخته می شود. این نام از ان روی بر این شهر نهاده شد که مأمون حضرت رضا (ع) را در سال 203 هـ ق در این محل به وسیله سم به شهادت رسنده و شهرت مشهد نیز در طول تاریخ مرهون وجود مرقد منور آن امام می باشد.

این شهر که آخرین محل زندگی پر فراز و نشیب هشتمین امام شیعیان می باشد، تا پیش از به خاک سپاری پیکر ایشان دهکده ای مصفا و خوش آب و هوا بود که سناباد نامیده می شود و حدود 24کیلومتر با شهر توس مرکز ایالت خراسان فاصله داشت.

حمید بن قحطبه طایی که از سوی منصور و مهدی عباسی به امارات خراسان منصوب شده بود در این دهکده بنایی با شکوه و باغی سرسبز ایجاد کرد تا جایی برای نزول و اقامت و استراحت حاکمان و خلفای بنی عباس که از بغداد به خراسان سفر می کردند باشد.

خاک سپاری پیکر مطهر امام در سال 203 هـ . ق در مشهد باعث شد که این دهکده به سرعت گسترش یابد و روستای سناباد به صورت شهری بزرگ درآید بعدها مشهدالرضا نامیده شود.

از آن زمان هسته اصلی شهر ( شهر کنونی) شکل گرفت، اکنون شهر با مساحت حدود 27478 کیلومتر وسعت در شمال شرقی استان خراسان رضوی قرار دارد.

جمعیت این شهر به علت موقعیت ممتاز زیارتی ، سیاحتی، تجاری و کشاورزی و مهاجر پذیری در حال تغییر و تزاید است، جمعیت ساکن ( ثابت ) در مشهد و حومه بیش از 2 میلیون و سیصد هزار نفر و تعداد جهانگردان، مسافران و زائران به حدود پانزده میلیون نفر در سال می رسد.

تاریخچه ی معماری داخلی و خارجی حرم مطهر

وضعیت حرم مطهر در سال های آغازین

روضه منوره که پیکر مقدس حضرت رضا (ع) در آن مدفون است زیر گنبدی زرین و با شکوه قرار دارد هسته مرکزی بناهای آستان قدس رضوی به شمار می آید. در سالهای آغازین به خاک سپاری پیکر پاک امام رضا (ع) حرم مطهر به صورت بنای ساده، با مصالح ویژه آن دوران بنا شده بود، چنانچه بقعه مطهر تنها یک در ورودی ساده در پیش روی مبارک داشت و دارای تزئیناتی مختصر به سبک آن زمان بود.

صفه های اضلاع حرم به جز صفه پیش رو، به سوی خارج از بنا بسته بود . بر فراز بقعه تنها قبه ای وجود داشت، در آن سالهای دور زمینهای اطراف حرم همه خالی از سکنه بود و نوغان که یکی از دو قصبه معروف و معتبر توس بود، تنها آبادی مسکونی منطقه محسوب می شد.

نظارت دقیق حکام جور بر حرکات و سکنات شیعیان، منع انها از توجه به مرقد امام و درک فیض زیارت، موجب شد که سالهای سپری شود و بنای در خور و شایسته مضجع شریف حضرتش احداث نگردد

سرانجام سالهای سخت و سنگین به کندی سپری شد، عنایات خدای تعالی نسبت به روضه رضوی موجب شد که در آن روزهای اولیه و جو خاص آن زمان، حرم از هر گونه آسیبی محفوظ بماند تا آنجا که باب رأفت خاصه حضرت به صورت بروز کرامات پی در پی و معجزات ، گره از کار دردمندان و نیاز آوران گشود، کثرت و تداوم کرامات امام موجب شد که توجه و اقبال مردم و حاکمان آن زمان به ویژه بیشتر اهالی خراسان و مناطق دیگر فزونی گیرد و ارادتمندان به بقیه و بارگاه رضوی زیارت پر فیض مرقد منورش را بر خود فرض دانسته اقدام به ساخت و مرمت و تزئین و تذهیب و حفظ . نگهداری آن بنای مقدس نمایند.

در طول قرنهای مختلف رجال کشورهای اسلامی، حکام و امرای خراسان ، مردان با اخلاص و علاقمند به مقام ولایت و امامت با صرف مبالغی در تجدید عظمت آن کوشیده اند ضمن تزئین آن ، با ایجاد بناها و به جای گذاشتن آثاری این مکان شریف را مملو از جلوه های کهن هنری دوران گذشته نموده، نفایس تاریخی و شاهکارهای هنری شان را مخلصانه به این جایگاه رفیع عرضه دارند.

سامانیان :

به روایت تاریخ، بوبکر شهمرد از پیشکاران نوح بن منصور سامانی، شهادت گاه علی بن موسی الرضا (ع) امام هشتم (ع) شیعیان را آباد کرد. به گفته ابن بابویه ، محمد بن عبدالرزاق طوسی و امیر حمویه از امرای عهد سامانی در دوران امارتشان نسبت به مرقد مطهر امام رضا (ع) کمال ارادت و توجه را داشتند و تزئیناتی در دم به وجود آوردند.

بخش قفسه باز بانوان

تاریخچه

پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، زنان در رتبه واقعی خود قرار گرفتند و در همه زمینه های فکری و فرهنگی و اسلامی راه پیشرفت برایشان گشوده شد در این راستا کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی فضایی را به نیازهای اطلاعاتی بانوان اختصاص داد

با افتتاح ساختمان جدید کتابخانه مرکزی در 22 فروردین سال 1374 این کتابخانه در همه بخشهای مختلف، قسمتی را به بانوان اختصاص داده که مستقلاً و با کمک بانوان، مجرب و متخصص اداره می شود تالار قفسه باز بانوان که در گذشته فضای بسیار محدودی داشت هم اینک با سه سالن بزرگ و مجهز، مکانی مناسب جهت مطالعه بانوان فراهم آورده است

معرفی

این بخش دارای سه تالار بزرگ به این شرح می باشد:

1ـ تالار قفسه باز: این تالار به صورت سیستم باز اداره می شود و مراجعان مجازند آزادانه با مراجعه به قفسه ها، کتاب مورد نیاز خود را بیابند نظام رده بندی استفاده شده در این بخش مانند سایر بخشهای کتابخانه آستان قدس رضوی ، نظام دهدهی دیوئی است و به ترتیب از 999ـ 000 شماره گذاری شده است و کتابداران مستقر در تالار توسط رایانه به اطلاع رسا نی و راهنمایی مراجعان مشغول می باشد تابلوهای راهنمای موضعی نصب شده بر روی قفسه ها مراجعان را در دسترسی هر چه سریعتر به منابع مورد نیازشان یاری می دهد

گنجایش این تالار 200 نفر و تعداد کتابهای موجود در این بخش نزدیک به 40000 نسخه می باشد توجه به اصول و معیارهای مجموعه سازی و انتخاب منابع در برآوردن نیازهای واقعی مراجعان استقبال گسترده ای را از این بخش در پی داشته است اعضاء با کدهای 5ـ4ـ 3ـ 2ـ1 که شامل مقاطع تحصیلی دکترا، کارشناسی ارشد ، کارشناسی، کاردانی و دیپلم می باشد؛ استفاده کنندگان این تالار هستند همچنین دانشجویان شهرستانها و زائران محترم با تهیه کارت میهمان از واحد عضویت می توانند از خدمات این بخش بهره مند شوند

لازم به ذکر است کتابهای این قسمت فقط جهت مطالعه در تالار می باشد و به امانت داده نمی شود.

2- تالار مرجع : این تالار در انتهای تالار قفسه باز واقع شده است و گنجایش آن 150 نفر می باشد کلیه کتابهای مرجع اعم از کتابشناسی ها، دایر المعارفها، واژه نامه ها ، اطلس ها ، سرگذشت نامه ها و سایر کتابهای مرجع در این تالار گرد آوری شده است و اعضاء با مراجعه به این تالار به پاسخ بسیاری از سوالات خود دست می یابند

3ـ تالار مطالعه آزاد: این تالار با گنجایش 250 نفر و فضایی آرام در اختیار افرادی است که می خواهند به مطالعه کتابهای شخصی خود بپردازند.

ساعات کار: ساعات کار این تالار همه روزه ساعت 7 صبح الی 19 به جز ایام تعطیل می باشد.

خدمات

1ـ جستجوی کامپیوتری :

از طریق عنوان، موضوع یا پدید آورنده ( نویسنده ) مورد نظر: با توجه به اینکه نظام رده بندی استفاده شده در کتابخانه آستان قدس رضوی، نظام دهدهی دیوئی است و به ترتیب از 999 ـ 000 شماره گذاری شده است ، کتابداران با در اختیار گذاشتن شماره راهنمای کتاب و قفسه مربوطه ، مراجعان را به محل منابع مورد نظر راهنمایی خواهند کرد.

2ـ معرفی به مخزن بسته:

چنانچه کتاب مورد نظر در تالار موجود نباشد. با دریافت برگه معرفی به مخزن بسته، مراجعان می توانند آن را از بخش مخزن کتب چاپی دریافت نمایند

3ـ راهنمایی به تالار محققان:

برای استفاده از کتب لاتین و پایان نامه ها و برخی منابع مرجع مراجعان به این تالار راهنمایی خواهند شد

4ـ معرفی به بخش تکثیر:

جهت تهیه کپی از صفحات کتابها با ارائه کارت عضویت معتبر یا شناسنامه و دریافت فرم درخواست زیراکس از کتابداران به این کار اقدام می شود.

آیین نامه قفسه باز کارکنان بخش گزیده تصاویر بخش تالار مطالعه و گردش کتاب جوانان دختر

تاریخچه

تالار جوانان دختر در مهر ماه 1381 در طبقه منهای یک کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی در سالنی به مساحت 600 متر مربع جهت استفاده دانش آموزانی که در مقاطع دوم دبیرستان تا پایان دوره پیش دانشگاهی هستند تاسیس شده است و با 5 نفر کتابدار مجرب و متخصص در هر شیفت اداره می شود این تالار با دو سالن مجهز به منظور مطالعه و امانت در نظر گرفته شده است و جدا سازی سالن جوانان از سایر بخشها گامی مثبت در جهت پرورش استعدادهای جوانان مقطع دبیرستان بوده است که باعث شد مجموعه ای از منابع مقطع سنی و تحصیلی آنها فراهم آید

معرفی

سالن 1: تالار منابع تحقیقی و درسی:

این تالار به صورت سیستم قفسه باز اداره می شود و شامل دو بخش قفسه های کتب درسی و غیر درسی می باشد. مراجعان می توانند آزادانه با مراجعه به قفسه ها :، کتاب مورد نیاز خود را بازیابی نمایند. کتابهای این بخش بر اساس نظام رده بندی دهدهی دیویی بر اساس موضوع طبقه بندی شده است و به ترتیب از شماره 000 تا 999 می باشد کتابدار راهنما و اطلاع رسان مستقر در تالار مراجعان را به قفسه مورد نظر راهنمایی می کنند هم چنین تابلوهای راهنمای موضوعی نصب شده بر روی قفسه ها، مراجعان را در دسترسی هرچه سریعتر به منابع مورد نیازشان یاری می کند مجموعه منابع این سالن 22437 جلد کتاب درسی و غیر درسی در رشته های مختلف و مناسب جوانان می باشد که هر ماه کتب جدید نیز خریداری و به مجموعه افزوده می گردد. در این سالن خدمات تحویل و امانت ( گردش کتاب) و اطلاع رسانی انجام می شود

سالن 2: تالار مطالعه منابع

این تالار با 140 نفر گنجایش در محیطی آرام برای مطالعه و تحقیق و پژوهش در نظر گرفته شده است.

ساعات کار: همه روزه به جز ایام تعطیل رسمی از ساعت 7 الی 19 باز می باشد

خدمات

تالار جوانان پذیرای کلیه اعضای کتابخانه با کد 6، 6 < 5 و دانش آموزان با ارائه کارت شناسایی می باشد. زائران محترم در این مقطع تحصیلی با تهیه کارت میهمان از واحد عضویت می توانند از خدمات این تالار بهره مند شوند.

1ـ اطلاع رسانی:

جستجوی منابع از طریق عنوان، موضوع و پدیده آورنده می باشد جستجوی اطلاعات کتابشناختی در نرم افزار کتابخانه و راهنمایی مورد نیاز مراجعان توسط کتابداران انجام می گیرد و مراجعان می توانند از رایانه مخصوص خود جهت جستجوی کتاب استفاده نمایند

2ـ معرفی به تالار مطالعه قفسه باز بانوان:

چنانچه کتاب مورد نظر در تالار موجود نباشد، عضو می تواند با دریافت برگه معرفی به تالار مطالعه قفسه باز بانوان مراجعه و کتاب خود را در آن بخش مطالعه نماید.

3ـ معرفی به بخش تکثیر:

مراجعان می توانند جهت تهیه کپی از صفحات کتاب با ارائه کارت عضویت یا کارت شناسایی معتبر و یا دریافت فرم درخواست زیراکس برای این کار اقدام نمایند.

تبصره: ارسال کتاب برای کپی تا ساعت 18:30 امکان پذیر می باشد.

4ـ امانت کتاب:

در هر نوبت حداکثر دو نسخه کتاب درسی ( به مدت 7 روز ) و غیر درسی ( 14 روز ) به امانت داده می شود.

تبصره: امانت دو کتاب درسی بطور همزمان به دلیل تقاضای زیاد مراجعین امکان پذیر نمی باشد

5ـ تحویل کتاب :

کتاب های به امانت گرفته شده توسط مراجعان، در موعد مقرر توسط کتابدار مربوط تحویل گرفته می شود که در صورت دیر کرد یا آسیب رساندن به کتاب طبق آئین نامه عمل خواهد شد.

6ـ تمدید کتاب:

کتابها به دو صورت تلفنی و حضوری توسط کتابدار مربوط تمدید می شود. در صورت تمایل به تمدید تلفنی، اعضاء محترم می توانند با تلفن مستقیم 2238501 یا 8ـ 223204 داخلی 345 تماس گرفته و کتابهای امانتی خود را ( در صورتی که غیر درسی باشد) به مدت 14 روز دیگر تمدید نمایند



مجموعه

1ـ کتابهای مرجع:

این منابع شامل دایره المعارفها، فرهنگ ها، اطلاعات عمومی و یا دانشنامه ها می باشد که افراد تنها برای یافتن اطلاعاتی خلاصه و کوتاه به آنها مراجعه می کنند و هدف خواندن تمام کتاب نیست.

تبصره: اینگونه کتابها به امانت داده نمی شود و فقط مخصوص مطالعه در تالار است

2ـ کتابهای علمی:

این کتابها را می توان هم در تالار مطالعه کرد و هم آنها را به مدت 14 روز به امانت گرفت. در صور نیاز مجدد برای 14 روز دیگر تمدید خواهد شد. بعضی از این کتابها به دلیل درخواست بیش از حد مراجعان مخصوص استفاده در تالار می باشد و امانت داده نمی شود، البته با تشخیص کارشناس مسئول برخی از این منابع به مدت کمتری امانت داده می شود.

3ـ کتابهای درسی:

طبق آیین نامه تالار جوانان مطالعه این کتابها در تالار امکان پذیر نمی باشد و فقط مخصوص امانت است، در هر نوبت یک نسخه از این کتابها به مدت 7 روز امانت داده می شود و قابل تمدید نمی باشد.

تبصره: مطالعه کتابهای درسی و کمک درسی که مراجعان همراه خود به کتابخانه می آورند در این بخش ممنوع می باشد، مطالعه کتابهای شخصی در تالار مطالعه آزاد بانوان مجاز است.

پژهش بررسی آسمانی در زمینمقاله بررسی آسمانی در زمینآسمانی در زمینتحقیق بررسی آسمانی در زمیندانلود پژهش بررسی آسمانی در زمینبررسی آسمانی در زمینآسمانزمین